ADHD jako jednostka chorobowa

ADHD jako jednostka chorobowa
Aby stwierdzić u dziecka zespół nadpobudliwości psychoruchowej, należy pamiętać, że charakteryzują go trzy grupy objawów: nadmierna ruchliwość, nadmierna impulsywność oraz znaczne problemy z koncentracją uwagi, które uniemożliwiają skupienie się na jednej czynności.
Terminologia i rozpowszechnienie
Środowiska, do których należą dzieci nadpobudliwe, bez wątpienia wierzą w istnienie ADHD, zwłaszcza że na świecie zespół ten jest znany już od ponad 140 lat. Niemniej jednak na przestrzeni tego okresu w literaturze opisywano go bardzo różnorodnie (Baranowska, 2007). Wolańczyk i wsp. (1999) wymieniają takie terminy, jak zespół hiperkinetyczny wieku dziecięcego, lekka encefalopatia czy wczesnodziecięcy zespół psychoorganiczny. Współcześnie – w zależności od klasyfikacji, z której się korzysta – używa się dwóch terminów: zespół hiperkinetyczny lub ADHD.

Objawy ADHD
Aby stwierdzić u dziecka zespół nadpobudliwości psychoruchowej, należy pamiętać, że charakteryzują go trzy grupy objawów:
  • nadmierna ruchliwość;
  • nadmierna impulsywność;
  • znaczne problemy z koncentracją uwagi, które uniemożliwiają skupienie się na jednej czynności.
Wczesna diagnoza
Co zrobić, aby zapobiec powikłaniom ADHD u dzieci i młodzieży? Jak w każdej chorobie ważna jest wczesna diagnoza i co za tym idzie – rozpoczęcie leczenia. ADHD można zdiagnozować dopiero u dziecka w wieku szkolnym. Uwaga i koncentracja dojrzewają do 6-7. r.ż. dziecka. Wcześniej mówimy o podejrzeniu ADHD. Ale przed 7. r.ż. objawy muszą już występować. W diagnozie pomocne są badania neuropsychologiczne, np. Labirynty z WISC-R, Zadanie Ciągłego Wykonania (Continuous Performance Task – CPT), Change Task i Stop Signal Task, które badają deficyty procesów uwagi i hamowania reakcji (Borkowska, 2008). Pomocny jest również gotowy kwestionariusz dotyczący ADHD, opracowany przez T. Wolańczyka i A. Kołakowskiego: Kwestionariusz ustrukturyzowanego wywiadu diagnostycznego w kierunku zespołu nadpobudliwości psychoruchowej i zaburzeń zachowania według ICD-10 i DSM-IV TR.

Zasady terapii
W przypadku dziecka z zespołem nadpobudliwości psychoruchowej leczenie powinno czynnie angażować rodzinę, szkołę, psychologa, pedagoga i lekarza. Nie jest wskazane ograniczanie się do samej farmakoterapii, ponieważ leki nie są w stanie zmienić wszystkich aspektów funkcjonowania dziecka z ADHD. Terapię można zakończyć, kiedy nasilenie objawów u dziecka przestaje zakłócać jego funkcjonowanie i może ono już samo sobie poradzić. Niezbędna jest również pomoc rodzicom, którzy mają dziecko z zespołem nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi, głównie w postaci dostarczenia informacji o zaburzeniu występują cym u ich dziecka, jego przyczynach, przebiegu i ewentualnych następstwach, a także – lub może przede wszystkim – o procesie terapii i ich własnym w nim udziale.
Wczesne rozpoczęcie leczenia – zarówno edukacji, wdrożenia zasad psychoterapii poznawczo-behawioralnej, jak i farmakoterapii – we współpracy z rodzicami i nauczycielami stwarza szansę na zmniejszenie nasilenia objawów lub wręcz na ich ustąpienie. Przede wszystkim może poprawić funkcjonowanie psychospołeczne dzieci, redukując tym samym stres psychiczny i niepokój rodziców. W przypadku opisanych powyżej zaburzeń zachowania wskazane jest uczestniczenie rodziców i dziecka w treningach zastępowania agresji (TZA). Psychologiczna opieka w przypadku zaburzeń zachowania powinna obejmować cały system, w którym wzrasta dziecko, a zatem rodzinę, szkołę oraz oczywiście osobę sprawiającą problemy wychowawcze.


Źródło: Szymona K., Kajka N.: Terapia ADHD. Trening sukcesu w pracy z dzieckiem nadpobudliwym. Wydawnictwo Czelej, Lublin 2014.