Analiza pacjentów z zapaleniem oskrzelików, hospitalizowanych w okresie dominacji wirusa SARS-CoV-2 (2020–2021) – obserwacje własne
Analysis of patients with bronchiolitis hospitalized during the SARS-CoV-2 virus domination period (2020–2021) – own observations
Marcin Rozwadowski, Katarzyna Zabłocka, Małgorzata Kobiałka, Teresa Jackowska
Przegl Pediatr 2024; 53 (1): 68-75
DOI: 10.26625/10006
Streszczenie
Wstęp. Infekcje dróg oddechowych wywołane przez syncytialny wirus oddechowy (respiratory syncytial virus – RSV) należą do najczęstszych przyczyn hospitalizacji na oddziałach pediatrycznych w okresach jesienno-zimowych. Na początku pandemii COVID-19 obserwowano spadek występowania zakażeń RSV, prawdopodobnie związany ze stosowaniem środków ochrony indywidualnej, zasad dystansu społecznego oraz zamknięciem żłobków, przedszkoli i szkół.
Cele. Opis epidemiologii, obrazu klinicznego, przebiegu i leczenia zapalenia oskrzelików wywołanego przez RSV w okresie dominacji wirusa SARS-CoV-2.
Materiał i metody. Badaniem objęto pacjentów do 24. m.ż., hospitalizowanych w latach 2020-2021 (2 lata) na Klinicznym Oddziale Pediatrycznym w Warszawie z rozpoznaniem zapalenia oskrzelików. Było to badanie przekrojowe, retrospektywne. Poddano analizie długość hospitalizacji, stężenie białka C-reaktywnego (C-reactive protein – CRP) oraz częstość stosowania antybiotykoterapii.
Wyniki. Do badania włączono 222 pacjentów z zapaleniem oskrzelików: 79,2% (176/222) o potwierdzonej etiologii RSV oraz 20,8% (46/222) bez potwierdzonego czynnika etiologicznego. U jednego pacjenta z RSV występowała koinfekcja z wirusem SARS-CoV-2. Liczba hospitalizacji z powodu zapaleń oskrzelików w latach 2020-2021 na oddziale była o 37,8% wyższa niż w sezonach 2017-2018 (222 vs 161). Stwierdzono wzrost mediany wieku pacjentów obu grup, która wynosiła 8 miesięcy vs 2 miesiące w latach 2017-2018. Mediana długości hospitalizacji z powodu zapalenia oskrzelików wynosiła 6 dni, niezależnie od czynnika etiologicznego.
W leczeniu objawowym zapalenia oskrzelików stosowano inhalacje z soli hipertonicznej (95,4%; 212/222), salbutamolu (56,2%; 125/222), adrenaliny (25,6%; 57/222) oraz wziewne (12,5%; 28/222) lub systemowe (3,4%; 8/222) glikokortykosteroidy. Tlenoterapii biernej wymagało 10,8% (24/222) pacjentów. U 42% (74/176) pacjentów RSV-pozytywnych stosowano antybiotykoterapię, 62% (46/74) otrzymało amoksycylinę z kwasem klawulanowym. W grupie RSV-negatywnej antybiotyki stosowano u 30,2% (14/46) pacjentów.
W grupie RSV-pozytywnej stężenie CRP było podwyższone u 31,3% (55/176) pacjentów, a u 8,5% (15/176) było powyżej 20 mg/l. W grupie RSV-negatywnej stężenie CRP było podwyższone u 28,2% (13/46) pacjentów, a u 8,7% (4/46) stężenie CRP przekraczało 20 mg/l. Najczęstszym powikłaniem zapalenia oskrzelików w grupie RSV-pozytywnej było ostre zapalenie ucha środkowego (OZUŚ), które rozpoznano w 37,5% (66/176) przypadków; 9% (6/66) pacjentów z OZUŚ nie otrzymało antybiotyku. W grupie RSV-negatywnej OZUŚ rozpoznano u 26% (12/46) pacjentów, 25% (3/12) z nich nie otrzymało antybiotyku.
Wnioski. W okresie dominacji wirusa SARS-CoV-2 zapalenie oskrzelików o etiologii RSV było przyczyną znacznej części hospitalizacji. Zapalenie oskrzelików jest często związane ze stosowaniem salbutamolu, adrenaliny, glikokortykosteroidów oraz antybiotyków, pomimo niskich wykładników stanu zapalnego. Wskazane byłoby opracowanie rekomendacji określających celowość stosowania salbutamolu, adrenaliny i glikokortykosteroidów oraz włączania antybiotyku przy zapaleniu ucha środkowego.
Słowa kluczowe: zapalenie oskrzelików, RSV, ostre zapalenie ucha środkowego
Abstract
Introduction. Respiratory syncytial virus (RSV) infections are one of the most common causes of hospital admissions in children’s wards during the autumn and winter months. During the initial period of the COVID-19 pandemic, a decrease in the incidence of RSV infections was observed, probably related to the use of personal protective equipment, social distancing rules and the closure of nurseries, kindergartens and schools.
Aim. To describe the epidemiology, clinical presentation, course and treatment of bronchiolitis caused by RSV during the period of SARS-CoV-2 dominance.
Material and methods. The study included patients aged up to 24 months who were admitted to the Department of Paediatrics in Warsaw between 2020 and 2021 (2 years) with a diagnosis of bronchiolitis. This was a retrospective cross-sectional study. Length of hospital stay, C-reactive protein (CRP) levels, and frequency of antibiotic therapy were analysed.
Results. The study included 222 patients with bronchiolitis: 79.2% (176/222) with a confirmed RSV aetiology and 20.8% (46/222) without a confirmed aetiological agent. One patient with RSV was co-infected with SARS-CoV-2. The number of hospitalisations for bronchiolitis in the Department of Paediatrics in 2020–2021 was 37.8% higher than in the 2017–2018 season (222 vs 161). There was an increase in the median age of patients in both groups, which was 8 months compared to 2 months in 2017–2018. The median length of hospital stay for bronchiolitis was 6 days, regardless of the aetiological agent.
Symptomatic treatment of bronchiolitis included hypertonic saline inhalation (95.4%; 212/222), salbutamol (56.2%; 125/222), adrenaline (25.6%; 57/222), and inhaled (12.5%; 28/222) or systemic (3.4%; 8/222) corticosteroids. Passive oxygen therapy was required in 10.8% (24/222) of patients. Antibiotic therapy was used in 42% (74/176) of RSV-positive patients. 62% (46/74) received amoxicillin with clavulanic acid. In the RSV-negative group, antibiotics were used in 30.2% (14/46) of patients.
In the RSV-positive group, CRP was elevated in 31.3% (55/176) of patients and in 8.5% (15/176) it was above 20 mg/l. In the RSV-negative group, CRP was elevated in 28.2% (13/46) of patients and 8.7% (4/46) had CRP levels above 20 mg/l.
The most common complication of bronchiolitis in the RSV-positive group was acute otitis media (AOS), diagnosed in 37.5% (66/176) of cases; 9% (6/66) of patients with AOS did not receive antibiotics. In the RSV-negative group, 26% (12/46) of patients were diagnosed with AOS; 25% (3/12) of these patients did not receive antibiotics.
Conclusions. During the predominance of SARS-CoV-2, bronchiolitis of RSV aetiology accounted for a significant number of hospitalisations. Bronchiolitis is often associated with the use of salbutamol, adrenaline, corticosteroids and antibiotics, despite low levels of inflammation markers. It would be advisable to develop recommendations to guide the use of salbutamol, adrenaline and corticosteroids and when to include an antibiotic for otitis media.
Key words: bronchiolitis, respiratory syncytial virus, RSV, acute otitis media
