ZALECENIA:

Zmiany w zalecanym programie szczepień ochronnych (czerwiec 2025)

Changes to the recommended vaccination programme (June 2025)

Teresa Jackowska

Przegl Pediatr 2025; 54 (2): 6-10

DOI: 10.26625/10200

Streszczenie

W Polsce wykaz chorób zakaźnych objętych obowiązkiem przeprowadzenia szczepień ochronnych określa rozporządzenie Ministra Zdrowia. Program szczepień ochronnych jest aktualizowany każdego roku i publikowany przez Głównego Inspektora Sanitarnego. Program szczepień ochronnych zawiera listę szczepień zarówno obowiązkowych, jak i za­lecanych. Realizacja szczepień obowiązkowych jest finansowana z budżetu Ministerstwa Zdrowia. W ostatnim okresie szczepienia zalecane są coraz częściej również finansowane dla pewnych grup osób czy też pacjentów. W artykule przedstawiono aktualne obwieszczenia dotyczące szczepień zalecanych, dla których zakup szczepionek objęto finansowaniem przez ministra właściwego do spraw zdrowia, mające zasadniczy wpływ na realizację szczepień ochronnych.

Słowa kluczowe: szczepienia zalecane, program szczepień ochronnych

Abstract

In Poland, the list of infectious diseases for which vaccination is mandatory is specified in a regulation issued by the Minister of Health. The vaccination programme is updated and published annually by the Chief Sanitary Inspectorate. The vaccination programme contains a list of both mandatory and recommended vaccinations. Mandatory vaccinations are financed from the Ministry of Health’s budget. Recently, it has also become increasingly common to recommend vaccinations for certain groups of people or patients. This article presents the latest announcements regarding recommended vaccinations, for which vac­cine purchases have been financed by the relevant health minister. This will significantly impact the implementation of preventive vaccinations.

Key words: recommended vaccinations, national immunisation programme

Bierna immunizacja swoistym przeciwciałem monoklonalnym przeciwko RSV oraz czynna profilaktyka RSV kobiet w ciąży w pytaniach i odpowiedziach (czerwiec 2025)

Passive immunisation with specific monoclonal antibody against RSV and active RSV prophylaxis in pregnant women in questions and answers (June 2025)

Teresa Jackowska, Łukasz Dembiński, Hanna Czajka, Ewa Toporowska-Kowalska, Tomasz Jarmoliński, Jan Styczyński, Artur Mazur, Tomasz Szczepański, Katarzyna Plata-Nazar, Iwona Beń-Skowronek, Anna Medyńska, August Wrotek, Piotr Hartmann, Anna Turska-Kmieć, Jarosław Peregud-Pogorzelski

Przegl Pediatr 2025; 54 (2): 11-27

DOI: 10.26625/10201

Streszczenie

Syncytialny wirus oddechowy (respiratory syncytial virus – RSV) należy do najczęstszych czynników etiologicznych ostrych zakażeń dolnych dróg oddechowych (lower respiratory tract infections – LRTI-RSV) u dzieci. Do zakażenia RSV prawie zawsze dochodzi w pierwszych dwóch latach życia. RSV jest jedną z głównych przyczyn hospitalizacji w 1. r.ż., a szczególnie w pierwszych miesiącach życia.

W pracy przedstawiono możliwości profilaktyki biernej pierwszym przeciwciałem monoklonalnym o przedłużonym okresie półtrwania. Nirsewimab (Beyfortus^®) stosuje się w celu zapobiegania zakażeniom RSV wśród niemowląt w pierwszym sezonie zakażeń, a także dzieci z grup wysokiego ryzyka i w wieku poniżej 2 lat – w drugim sezonie. Podanie nirsewimabu rekomendowane jest u niemowląt urodzonych w pierwszym sezonie występowania zakażeń RSV, po urodzeniu, przed wypisaniem z oddziału położniczego. Niemowlętom urodzonym poza sezonem podanie nirsewimabu jest rekomendowane przed rozpoczęciem sezonu występowania zakażeń RSV. Nirsewimab podawany jest domięśniowo, w pojedynczej dawce. Czynna profilaktyka poprzez podanie u kobiety w ciąży szczepionki Abrysvo^® zapobiega ciężkiemu LRTI-RSV u niemowląt w pierwszych 6 miesiącach życia. W pracy przedstawiono aktualne rekomendacje towarzystw naukowych i instytucji decydujących o wprowadzeniu profilaktyki biernej. Przedstawiono odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania (34) dotyczące stosowania nirsewimabu oraz szczepionki RSV w czasie ciąży.

Słowa kluczowe: syncytialny wirus oddechowy, RSV, nirsewimab, Beyfortus, Abrysvo

Abstract

Respiratory syncytial virus (RSV) is a leading cause of acute lower respiratory tract infections (LRTI-RSV) in children. Nearly all children encounter RSV within their first two years of life. It is a primary cause of hospitalization during the first year, especially in the early months. This paper explores passive prophylaxis utilizing the first monoclonal antibody with a long half-life, nirsevimab (Beyfortus), to prevent RSV infections in infants during their initial season and in high-risk children under two during their second season. Nirsevimab is recommended for infants born during the RSV season to be administered after birth and before discharge from the maternity ward. For infants born outside the season, it should be administered before the start of the RSV season. The drug is administered as a single intramuscular injection. Administering the Abrysvo^® vaccine to pregnant women is an active form of prevention that can prevent severe LRTI-RSV in infants during the first six months of life. The article reviews current guidelines from scientific societies and organizations on passive prophylaxis and addresses the 34 most common questions about nirsevimab and RSV vaccines during pregnancy.

Key words: respiratory syncytial virus, RSV, nirsevimab, Beyfortus, Abrysvo

Opieka nad pacjentem z jadłowstrętem psychicznym w oddziale pediatrycznym – postepowanie kliniczne

Clinical management of a patient with anorexia nervosa in a pediatric ward

Zuzanna Marta Porębska, Janusz Książyk, Karol Annusewicz, Piotr Buda, Joanna Friedman-Gruszczyńska, Joanna Gucajtis, Alicja Syc, Dariusz Rokicki

Przegl Pediatr 2025; 54 (2): 30-46

DOI: 10.26625/10202

Streszczenie

Jadłowstręt psychiczny (anorexia nervosa – AN) jest zaburzeniem psychicznym, które może prowadzić do poważnych powikłań narządowych towarzyszących zaburzeniom stanu od­żywienia, aż do wyniszczenia. Z tych powodów chorzy często są hospitalizowani na od­działach pediatrycznych w celu leczenia istniejących zaburzeń i wdrożenia leczenia żywie­niowego. W pracy przedstawiono zakres badań diagnostycznych, a także ocenę powikłań i metod postępowania medycznego, z uwzględnieniem własnych doświadczeń w odniesieniu do danych z piśmiennictwa.

Słowa kluczowe: jadłowstręt psychiczny, leczenie żywieniowe, zespół ponownego odżywienia, hospitalizacja, pediatria

Abstract

Anorexia nervosa (AN) is a mental disorder that can lead to severe organ complications accompanying nutritional disorders, including wasting. For these reasons, patients are often hospitalized in pediatric departments to treat existing disorders and implement nutritional therapy. In this paper, we present the scope of diagnostic tests, assessment of complica­tions and methods of medical treatment, taking into account our own experience and data from the literature.

Key words: anorexia nervosa, nutrition therapy, refeeding syndrome, hospitalization, pediatrics

PRACE POGLĄDOWE:

Zatrucia paracetamolem i ibuprofenem u dzieci i młodzieży

Paracetamol and ibuprofen poisoning in children and adolescents

Tomasz Jarmoliński, Teresa Jackowska, August Wrotek, Łukasz Dembiński, Jarosław Woroń

Przegl Pediatr 2025; 54 (2): 48-59

DOI: 10.26625/10203

Streszczenie

Paracetamol i ibuprofen to najczęściej stosowane leki przeciwgorączkowe na świecie. Ich powszechna dostępność powoduje, że często są przyczyną przypadkowych i celowych zatruć wśród dzieci i młodzieży. W pracy omówiono historię, epidemiologię, patogenezę, przebieg kliniczny i postępowanie w zatruciach paracetamolem i ibuprofenem. Zwrócono uwagę na zasady bezpiecznego stosowania tych leków.

Słowa kluczowe: paracetamol, ibuprofen, zatrucie, dzieci, młodzież

Abstract

Paracetamol and ibuprofen are the most popular antipyretic drugs worldwide. General easy accessibility causes frequent accidental and intentional poisoning in children and ad­olescents. Here we presented the history, epidemiology, pathogenesis, clinical course and treatment in paracetamol and ibuprofen poisoning. Attention was paid to the policy of their safe administration.

Key words: paracetamol, ibuprofen, poisoning, children, adolescents

Opieka nad dziećmi z achondroplazją w Polsce – co nowego w 2025 roku?

Medical care for children with achondroplasia in Poland – what’s new in 2025?

Karolina Skup, Elżbieta Jakubowska-Pietkiewicz

Przegl Pediatr 2025; 54 (2): 60-67

DOI: 10.26625/10204

Streszczenie

Achondroplazja jest najczęstszą formą karłowatości, powoduje ją mutacja w genie receptora dla czynnika wzrostu fibroblastów 3 (fibroblast growth receptor 3 – FGFR3), która prowadzi do zahamowania kostnienia na podłożu chrzęstnym i typowego obrazu klinicznego. Wosorytyd, analog peptydu natriuretycznego typu C, jest pierwszym lekiem zarejestrowanym do leczenia tej choroby, działa poprzez pośrednie zmniejszanie aktywności FGFR3. Badania kliniczne wykazały, że terapia wosorytydem u dzieci z achondroplazją zwiększa tempo wzrastania i poprawia proporcje ciała. W niniejszej pracy opisano patofizjologię achondroplazji, jej wpływ na ogólnie pojęte zdrowie pacjentów i możliwości nowoczesnego leczenia, podkreślono też przydatność wosorytydu w modyfikowaniu przebiegu choroby i poprawie jakości życia osób dotkniętych tym schorzeniem.

Słowa kluczowe: achondroplazja, wosorytyd, FGFR3, karłowatość

Abstract

Achondroplasia is the most prevalent form of dwarfism, resulting from mutations in the fibroblast growth receptor 3 (FGFR3) gene that leads to inhibited endochondral ossification and characteristic clinical phenotype. Vosoritide, a C-type natriuretic peptide analog, has emerged as a promising therapeutic agent targeting the overactive FGFR3 pathway. Clinical studies have demonstrated that vosoritide therapy in children with achondroplasia increases growth velocity and improve body proportions. This paper reviews the pathophysiology of achondroplasia, its impact on overall patient health, and the potential of modern therapeutic approaches, emphasizing the role of vosoritide in modifying disease progression and enhancing the quality of life for affected individuals.

Key words: achondroplasia, vosoritide, FGFR3, dwarfism

Kardiomiopatia przerostowa u dzieci – spektrum kliniczne i prognostyczne

Hypertrophic cardiomyopathy in children – clinical and prognostic spectrum

Lidia Ziółkowska, Katarzyna Rząd, Agnieszka Boruc, Mateusz Śpiewak

Przegl Pediatr 2025; 54 (2): 68-77

DOI: 10.26625/10205

Streszczenie

Kardiomiopatia przerostowa jest genetycznie uwarunkowaną chorobą mięśnia sercowego, w której grubość mięśnia jest większa niż 2 odchylenia standardowe (Z-score > 2) od wartości średniej dla populacji skorygowanej do powierzchni ciała pacjenta. Jest drugą co do częstości kardiomiopatią w populacji pediatrycznej. Historia naturalna kardiomiopatii przerostowej oraz rokowanie uwzględniają ryzyko nagłego zgonu sercowego, postępującej niewydolności serca u pacjentów z zawężaniem i bez zawężania drogi odpływu lewej komory, progresję choroby do schyłkowej formy kardiomiopatii przerostowej z dysfunkcją skurczową lewej komory oraz wystąpienie udaru niedokrwiennego mózgu.

Słowa kluczowe: kardiomiopatia przerostowa, nagły zgon sercowy, niewydolność serca

Abstract

Hypertrophic cardiomyopathy is a genetic disease of the heart muscle in which the thickness of the muscle is greater than 2 standard deviations (Z-score > 2) from the mean value for the population adjusted for the patient’s body surface area. It is the second most common cardiomyopathy in the pediatric population. The natural history of hypertrophic cardiomyopathy and prognosis include the risk of sudden cardiac death, progressive heart failure in patients with and without left ventricular outflow tract obstruction, progression to end-stage hypertrophic cardiomyopathy with left ventricular systolic dysfunction, and ischemic stroke.

Key words: hypertrophic cardiomyopathy, sudden cardiac death, heart failure

PRACA ORYGINALNA:

Krztusiec – czy rodzice znają wroga? Ocena stanu wiedzy rodziców na temat tej choroby

Pertussis – do parents know the enemy? An assessment of parental knowledge about the disease

Krzysztof Bylok, Wiktoria Borowska, Katarzyna Czapla, Natalia Aleksander, Adrian Bukała, Mikołaj Magiera,Krystyna Stencel-Gabriel

Przegl Pediatr 2025; 54 (2): 78-87

DOI: 10.26625/10206

Streszczenie

1. Krztusiec to wysoce zakaźna choroba bakteryjna układu oddechowego, której przebieg może być szczególnie niebezpieczny u niemowląt i osób starszych. Jedynym rezerwuarem patogenu jest człowiek, a najskuteczniejszą formą profilaktyki pozostają szczepienia ochronne. W ostatnich latach obserwuje się wzrost liczby zachorowań na krztusiec, w 2024 r. w Polsce liczba zgłoszonych przypadków była 35-krotnie większa niż w roku poprzednim.

Cel pracy. Celem niniejszej pracy była ocena poziomu wiedzy rodziców na temat krztuśca.

Materiał i metody. Badanie przeprowadzono w I kwartale 2025 r. z wykorzystaniem autorskiego kwestionariusza ankiety (44 pytania: 14 metryczkowych, 30 merytorycznych dotyczących krztuśca). Ankietę elektroniczną (Microsoft Forms) udostępniono przez media społecznościowe i e-dzienniki. Grupa badana składała się ze 169 uczestników (n = 169) (85,21% kobiety, średni wiek 40,8 ± 8,98 roku). Większość respondentów miała wykształcenie wyższe (68,05%), a 8,28% – medyczne. Rzetelność kwestionariusza wyniosła KR20 = 0,88, a wskaźnik łatwości 0,58. Analizę statystyczną (Statistica 13.3 PL, MS Excel) wykonano testem t dla prób niezależnych, Manna-Whitneya i Kruskala-Wallisa (p < 0,05).

1. Najczęściej wskazywanym źródłem informacji na temat krztuśca był internet (34,84%). Średni wynik testu wyniósł 17,4 (58%) ± 6,08 pkt na 30 możliwych do uzyskania. Najtrudniejsze pytanie dotyczyło aktualnego schematu szczepień (10,06% poprawnych odpowiedzi). Kobiety rozwiązywały test istotnie lepiej od mężczyzn (p < 0,001), również osoby z wykształceniem medycznym osiągnęły istotnie wyższą medianę wyników niż osoby bez takiego wykształcenia (p = 0,011). Odsetek rodziców przeciwnych szczepieniom na krztusiec wyniósł 16,57%. Poziom wiedzy o krztuścu nie różnił się istotnie (p > 0,05) między rodzicami szczepiącymi a nieszczepiącymi.
2. Pomimo rosnącej liczby zachorowań na krztusiec i zwiększonej dostępności informacji poziom wiedzy rodziców pozostaje niewystarczający. Obserwowany spadek wyszczepialności dzieci i ryzyko obniżenia odporności zbiorowiskowej mogą być przyczyną wzrostu zachorowań w kolejnych latach. Zasadnicze znaczenie ma poprawa edukacji zdrowotnej i skuteczniejsza komunikacja personelu medycznego z rodzicami.

Słowa kluczowe: krztusiec, wiedza rodziców, edukacja zdrowotna, szczepienia ochronne, choroby zakaźne

Abstract

1. Pertussis is a highly contagious respiratory disease caused by Bordetella pertussis, particularly dangerous for infants and elders. Vaccination remains the most effective method of prevention. Recently, the pertussis incidence has increased – in 2024 Poland 35 times more cases had been reported than in the previous year.
2. We aimed to measure parental knowledge about pertussis.

Material and methods. The study was conducted in 2025 using an online proprietary survey questionnaire (44 questions: 14 demographic and 30 pertussis-related questions). The inclusion criteria included being an adult parent and having a child under the age of 18. The study group consisted of 169 people (n = 169) (85.21% women, average age 40.8 ± 8.98 years). Most respondents had higher education (68.05%) while 8.28% had medical education. The reliability of the questionnaire was KR20 = 0.88, the ease index was 0.58. Statistical analysis (Statistica 13.3 PL, MS Excel) used t-tests, Mann-Whitney tests and Kruskal-Wallis tests (p < 0.05).

6. The most frequent indicated source of information was Internet (34,84%). The average score was 17,4 (58%) ± 6.08 points out of 30. Women scored significantly higher than men (p < 0,001). Participants with medical education had greater median scores (p = 0,011). Pertussis vaccine refusal was reported by 16,57% of parents. Knowledge levels did not differ significantly between vaccinators and non-vaccinators (p > 0,05%).
7. Despite the rising number of pertussis cases and greater access to information, parental knowledge remains insufficient. Observed decline in childhood vaccination coverage may cause an increase in pertussis cases over the subsequent years. Enhancing health education and effective communication is crucial.

Key words: pertussis, parental knowledge, health education, vaccination, infectious diseases

PRACE KAZUISTYCZNE:

Kryptosporydioza u dziecka z nawrotem ostrej białaczki limfoblastycznej

Cryptosporidiosis in a child with relapsed acute lymphoblastic leukemia

Julia Urbańska, Sandra Malinowska, Ninela Irga-Jaworska

Przegl Pediatr 2025; 54 (2): 89-91

DOI: 10.26625/10207

Streszczenie

Cryptosporidium parvum jest rzadko rozpoznawanym czynnikiem etiologicznym zakażeń przewodu pokarmowego. Choroba u osób z prawidłowo funkcjonującym układem odpornościowym ma zwykle bezobjawowy lub łagodny przebieg, natomiast u pacjentów z niedoborami odporności zakażenie może mieć ciężki, niejednokrotnie zagrażający życiu przebieg kliniczny. Wczesna diagnostyka i wdrożenie celowanego leczenia są niezbędne do uzyskania pozytywnego efektu terapeutycznego.

Przedstawiamy przypadek 9-letniego chłopca leczonego z powodu nawrotu ostrej białaczki limfoblastycznej z zakażeniem Cryptosporidium, skutecznie leczonego nitazoksanidem.

Słowa kluczowe: kryptosporydioza, ostra białaczka limfoblastyczna, nitazoksanid

Abstract

Cryptosporidium parvum is a rarely diagnosed etiological agent of gastrointestinal infections. In individuals with a normally functioning immune system, the disease usually has an asymptomatic or mild course. However, in immunocompromised patients, the infection can be severe and potentially life-threatening. Early diagnosis and the implementation of targeted treatment are crucial for achieving a positive therapeutic outcome.

We present the case of a 9-year-old boy treated for a relapse of acute lymphoblastic leukemia who developed a Cryptosporidium infection, successfully treated with nitazoxanide.

Key words: cryptosporidiosis, acute lymphoblastic leukemia, nitazoxanide

MATERIAŁY EDUKACYJNE – KARDIOLOGIA:

Zapis elektrokardiograficzny (EKG). Część 1: Podstawy EKG

Electrocardiogram (ECG). Part 1: Fundamentals of ECG

Anna Turska-Kmieć, Monika Kowalczyk-Domagała, Anna Sądel-Wieczorek

Przegl Pediatr 2025; 54 (2): 95-106

DOI: 10.26625/10208

Streszczenie

Standardowe 12-odprowadzeniowe badanie elektrokardiograficzne (EKG) jest najczęściej wykonywanym nieinwazyjnym badaniem kardiologicznym i ważnym narzędziem screeningu udostępniającym lekarzom cenne informacje, które można wykorzystać razem z danymi z wywiadu i badania przedmiotowego pacjenta. Lekarze pediatrzy nierzadko uważają, że badanie EKG jest złożone i trudno je zrozumieć. W cyklu artykułów będziemy się starali wy­kazać, że interpretacja zapisu EKG wymaga czasu i cierpliwości w zdobywaniu odpowied­niej wiedzy. W pierwszym artykule z tego cyklu najpierw skupimy się na tym, jak anatomia i elektrofizjologia wpływają na zapis EKG. Następnie zapoznamy czytelników z metodami wykonywania zapisu EKG oraz podstawowymi elementami morfologicznymi zapisu EKG.

Słowa kluczowe: elektrokardiogram, EKG, populacja pediatryczna, podstawy, odprowadzenia, załamki

Abstract

The standard 12-lead electrocardiogram (ECG) is one of the most often performed non‑invasive cardiac investigations and is an important screening tool that offers practitioners a wealth of information that can be used alongside the history and clinical findings. From many paediatric practitioners’, ECGs are perceived as complex and difficult to understand. In the cycle of articles we will put forward the argument that ECGs can be understood by anyone with the time and patience to build the necessary knowledge. The first article from this series explored and discussed the anatomy and electrophysiology that underpins the ECG. We then introduced the methods of ECG performing and principal morphological waveforms of ECG.

Key words: electrocardiogram, ECG, paediatric population, fundamentals, lead, waveforms

PYTANIA I ODPOWIEDZI:

Szczepienia i bilanse. Część 1

Opracowanie odpowiedzi do pytań z państwowego egzaminu specjalizacyjnego z pediatrii

Aleksandra Kamińska, Julia Olszlegier, Grzegorz Nazar

Przegl Pediatr 2025; 54 (2): 107-113

DOI: 10.26625/10209