Postępowanie w przypadku objawów dermatotoksyczności w trakcie terapii lekami celowanymi u dzieci i młodzieży: zalecenia zespołu ekspertów w zakresie objawów niepożądanych po stosowaniu selumetynibu w neurofibromatozie typu I                       

Management of dermatotoxicity symptoms during targeted drug therapy in children and adolescents: expert panel recommendations on adverse events following selumetinib use in neurofibromatosis type I

Małgorzata Sokołowska-Wojdyło, Grażyna Kamińska-Winciorek, Agnieszka Jatczak-Gaca, Marek Karwacki, Małgorzata Krawczyk, Jan Styczyński

Przegl Pediatr 2025; 54 (1): 6-17

DOI: 10.26625/10190

Streszczenie

Neurofibromatoza typu 1 (NF1) jest rzadką chorobą genetycznie uwarunkowaną, dziedziczoną jako cecha autosomalna dominująca i występuje z częstością 1 : 2500. U 30-50% chorych rozwijają się nerwiakowłókniaki splotowate (plexiform neurofibroma – PNF). Guzy te mogą rozwijać się w każdej lokalizacji, prowadzą do typowej dla nich dysfiguracji ciała oraz zaburzeń neurologicznych i neuropatycznych, powodują dolegliwości bólowe, ale także znacząco pogarszają jakość życia pacjentów, a nawet mogą stanowić stany zagrożenia życia. Dotychczas jedynym sposobem leczenia były zabiegi operacyjne, obarczone bardzo wieloma powikłaniami oraz częstym odrastaniem guzów. Obecnie jedyną dostępną metodą farmakoterapii jest onkologiczna terapia ukierunkowana na cel molekularny lekiem blokującym kinazę MEK1 i MEK2 (selumetynib). Opierając się na doświadczeniach własnych oraz piśmiennictwie, obserwujemy toksyczności skórne podczas stosowania tej substancji: osutkę trądzikopodobną, zanokcicę, wypadanie włosów i zmianę ich koloru, suchość w jamie ustnej oraz inne osutki. Celem tej pracy jest przedstawienie zaleceń zespołu ekspertów dotyczących postępowania w przypadkach objawów dermatotoksyczności w trakcie terapii selumetynibem w NF1. Zalecenie te mają też zastosowanie do skórnych objawów niepożądanych występujących podczas innych terapii onkologicznych ukierunkowanych molekularnie u dzieci i młodzieży.

Słowa kluczowe: nerwiakowłókniakowatość typu 1, NF1, selumetynib, dermatotoksyczność, rekomendacje, postępowanie

Abstract

Neurofibromatosis type 1 (NF1) is a rare genetic disease that is inherited as an autosomal dominant trait and occurs with a frequency of 1 : 2500. Plexiform neurofibromas (PNF) develop in 30-50% of patients. These tumors can develop in any location, leading to their typical body disfigurement and neurological and neuropathic disorders, causing pain, but also significantly worsening the quality of life of patients and even causing life-threatening conditions. Until now, the only method of treatment was surgery, burdened with many complications and frequent tumor regrowth. Currently, the only available method of pharmacotherapy is oncological therapy directed at the molecular target with a drug blocking MEK1 and MEK2 kinases (selumetinib). Based on our own experience and literature, we observe skin toxicity during the use of this substance: acneiform rash, paronychia, hair loss and discoloration, dry mouth and other rashes. The aim of this work is to present the recommendations of the expert panel regarding the management of dermatotoxicity symptoms during selumetinib therapy in NF1. The presented recommendations also apply to skin adverse reactions occurring during therapy with other oncological targeted drugs in children and adolescents.

Key words: neurofibromatosis type 1, NF1, selumetinib, dermatotoxicity, recommendations, management

Aktualizacja rekomendacji Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego i Konsultanta krajowego w dziedzinie pediatrii (kwiecień 2025) dotyczącego szczepień przeciwko pneumokokom

Vaccinations against Streptococcus pneumoniae (pneumococci). The Polish Society of Paediatrics and the National Paediatric Consultant’s recommendations (April 2025)

Teresa Jackowska, August Wrotek, Artur Mazur, Ewa Toporowska-Kowalska, Tomasz Szczepański, Katarzyna Plata-Nazar, Łukasz Dembiński, Iwona Beń-Skowronek, Jan Styczyński, Anna Medyńska, Tomasz Jarmoliński, Piotr Hartmann, Hanna Czajka, Jarosław Peregud-Pogorzelski

Przegl Pediatr 2025; 54 (1): 18-28

DOI: 10.26625/10191

Streszczenie

Choroba pneumokokowa to zakażenie wywołane bakterią Streptococcus pneumoniae, zwa­ną również pneumokokiem lub dwoinką zapalenia płuc. Najgroźniejsza postać kliniczna to inwazyjna choroba pneumokokowa (IChP) manifestująca się zapaleniem opon mózgowo‑rdzeniowych czy posocznicą. Najskuteczniejszą formą profilaktyki choroby wywoływanej przez pneumokoki jest uodpornienie z wykorzystaniem szczepionki skoniugowanej, opty­malnie o najwyższej walentności.

W pracy przedstawiono aktualne rekomendacje europejskie (z Portugalii, Grecji) oraz Amerykańskiej Akademii Pediatrii.

W celu zapewnienia jak najszerszej ochrony przed IChP Polskie Towarzystwo Pediatrycz­ne rekomenduje szczepienia przeciwko pneumokokom z użyciem szczepionki zawierają­cej serotyp 19A. Przy wyborze szczepionki zawierającej serotyp 19A Polskie Towarzystwo Pediatryczne rekomenduje kierowanie się danymi Krajowego Ośrodka Referencyjnego ds. Diagnostyki Bakteryjnych Zakażeń Ośrodkowego Układu Nerwowego (KOROUN) dotyczącymi dystrybucji serotypów szczepionkowych w grupie dzieci poniżej 2. r.ż. i 5. r.ż. Według aktualnych danych epidemiologicznych (2024) KOROUN najszersze pokrycie serotypów gwarantuje szczepionka PCV20.

Słowa kluczowe: Streptococcus pneumoniae, pneumokoki, szczepienia, PCV20

Abstract

Pneumococcal disease is an infection caused by the bacterium Streptococcus pneumoniae, also known as pneumococcus. The most serious clinical form is invasive pneumococcal disease (IPD), which manifests as meningitis or septicaemia. The most effective form of pre­vention of pneumococcal disease is immunisation with a conjugated vaccine, preferably of the highest potency.

This paper discusses pneumococcal vaccines and presents current European recommenda­tions (by Portugal, Greece) and by American Academy of Pediatrics.

To provide the broadest protection against IPD, the Polish Society of Paediatrics recom­mends pneumococcal vaccination with a vaccine containing serotype 19A. The Polish Pae­diatric Society recommends that the choice of vaccine containing serotype 19A should be based on data from the National Reference Centre for Bacterial Meningitis (KOROUN) on the distribution of vaccine serotypes in children under 2 years of age and 5 years of age. According to current epidemiological data (2024) from KOROUN, PCV20 vaccine provides the broadest serotype coverage.

Key words: Streptococcus pneumoniae, pneumococci, vaccinations, PCV20

Przekazywanie niepomyślnych wiadomości w praktyce lekarza neonatologa

Breaking bad news communication in neonatology practice                      

Kinga Gryglicka, Wiktoria Walenista, Gabriela Rudnik, Ryszard Lauterbach, Dorota Pawlik, Barbara Bętkowska-Korpała

Przegl Pediatr 2025; 54 (1): 30-38

DOI: 10.26625/10192

Streszczenie

Rozmowa z opiekunami dziecka i przekazywanie niepomyślnych informacji na temat stanu zdrowia pacjenta to nieodłączna część pracy lekarza neonatologa. Intensywne reakcje rodziców, które mogą naturalnie pojawić się w trakcie takiej rozmowy, czasem prowadzą do odczuwania przez lekarza frustracji, niepokoju albo do unikania relacji z rodzicami i ograniczania przekazywania im ważnych informacji. W konsekwencji może to negatywnie wpływać na adaptację rodziców do kryzysu zdrowotnego u dziecka i pośrednio na stan zdrowia dziecka. W niniejszym artykule skupiono się na opisaniu zagadnień związanych z relacją lekarz–opiekunowie dziecka oraz dobrych praktyk sprzyjających przyzwyczajaniu się rodziców do sytuacji hospitalizacji noworodka w oddziale neonatologii i ewentualnych niepomyślnych wiadomości na różnych etapach leczenia. W piśmiennictwie jest wiele propozycji dobrych praktyk w komunikacji z dorosłym pacjentem, lecz nie uwzględniają one specyfiki relacji lekarz–rodzic lub lekarz–opiekun dziecka, która jest wyjątkowa w oddziałach neonatologicznych, ponieważ dziecko ze względu na swój etap rozwoju nie jest aktywnym uczestnikiem takiej relacji. Protokół SPIKES, stworzony ponad 20 lat temu, należy do pierwszych i najpopularniejszych standardów przekazywania niepomyślnych informacji. W oryginalnej wersji ten protokół jest skierowany do dorosłych pacjentów chorych onkologicznie. W niniejszym artykule protokół SPIKES dostosowano do warunków oddziału neonatologii, gdy uczestnikiem rozmowy jest najczęściej rodzic, a nie bezpośrednio dziecko.

Słowa kluczowe: niepomyślne rozpoznanie, komunikacja z pacjentem, relacja Lekarz–pacjent, neonatologia

Abstract

Talking to the child’s caregivers and providing breaking bad news about the patient’s health is an integral part of a neonatologist’s practice. Intense parental reactions that may naturally occur during this kind of conversation sometimes make doctor feeling frustrated, anxious, or avoiding conversation with parents and limiting the communication to important information exclusively. As a consequence, this may negatively affect parents’ adaptation to the child’s health crisis and indirectly affect the child’s health. This article focuses on describing issues related to the doctor–child’s caregivers relationship, as well as good practices that help parents get used to the situation of a newborn’s hospitalization in the neonatal intensive care unit and possible unfavorable diagnoses at various stages of treatment. There are many proposals of good practices in communication with adult patients in the literature, but they do not take into account the specific nature of the doctor–parent or doctor–guardian relationship, which is unique in the case of neonatal units where the child, due to its stage of development, is not an active participant in such a relationship. The SPIKES protocol, created over 20 years ago, is one of the first and most popular standards for breaking bad news delivery. In the original version, the protocol is addressed to adult oncological patients. In this article, the SPIKES protocol has been adapted to the conditions of a neonatology department, where the parent is the participant in the conversation most often, and not the child directly.

Key words: breaking bad news, patient communication, doctor–patient relation, neonatology

Zachorowalność dzieci i młodzieży na wybrane choroby przewlekłe w latach 2017-2024 w Polsce                                               

Morbidity of children and adolescents with selected chronic diseases in 2017-2022 in Poland

Dariusz Góra

Przegl Pediatr 2025; 54 (1): 39-46

DOI: 10.26625/10193

Streszczenie

1. Wśród najczęstszych schorzeń zdrowotnych dzieci i młodzieży wyróż­nia się choroby przewlekłe. Stanowią one jedno z poważniejszych zjawisk i problemów współczesnego świata, co wynika z powszechności ich występowania w populacji, a przede wszystkim z konsekwencji, jakie wywołują w wymiarze indywidualnym i społecznym. Do chorób przewlekłych można zaliczyć m.in. astmę, alergie, choroby serca, nadciśnienie tęt­nicze (NT), udary mózgu, nowotwory, a także zaburzenia psychiczne.
2. Celem pracy jest omówienie zachorowalności na wybrane choroby przewlekłe wśród dzieci i młodzieży w wieku od 0 do 18. r.ż.

Materiał i metody. W styczniu 2024 r. otrzymano dane statystyczne pochodzące z Narodo­wego Instytutu Zdrowia Publicznego – Państwowego Zakładu Higieny w Warszawie oraz Wydziału Zdrowia Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego w Katowicach dotyczące zachoro­walności na cukrzycę (E10-E14), otyłość (E65-E68), chorobę nadciśnieniową (I10-I15) oraz padaczkę (G40) wśród dzieci i młodzieży w wieku od 0 do 18. r.ż. na terenie całego kraju w latach 2017-2024. Następnie sporządzono tabele, które ilustrują zachorowalność wymie­nionych chorób (współczynnik 10/000).

1. Najliczniejszą grupę zarejestrowanych przypadków otyłości (zachorowalność) wśród dzieci i młodzieży w Polsce w analizowanym okresie odnotowano w 2018 r. (141,2/10 tys.), a najniższą w 2020 r. (126,8/10 tys.). Najwyższa zachorowalność na nadci­śnienie wynosiła w 2018 r. 23,7/10 tys.
2. Liczba stwierdzonych nowych przypadków zachorowań na choroby przewlekłe wśród dzieci systematycznie wzrasta nie tylko w krajach europejskich. W omawianym okre­sie zachorowalność na cukrzycę dzieci i młodzieży w Polsce miała charakter wzrostowy – wynosiła 19,1/10 tys. w 2017 r. i 22,4/10 tys. w 2024 r.

Choroba przewlekła wywołuje w życiu dziecka i jego rodziny wiele zmian, które mają konsekwencje psychologiczne, zaburzają lub znacznie utrudniają dziecku funkcjonowanie i rozwój.

Słowa kluczowe: choroby przewlekłe, nadciśnienie, astma, cukrzyca, padaczka

Abstract

1. Chronic diseases are among the most common health conditions of children and adolescents. They are one of the most serious phenomena and problems in the modern world, because of their common occurrence in the population and, above all, the conse­quences they cause in the individual and social sense. Chronic diseases include: asthma, allergies, heart disease, hypertension, strokes, cancer and mental disorders.
2. The aim of the study was to discuss the incidence of selected chronic diseases in children and adolescents aged 0-18.

Material and methods. In January 2024, statistical data were received from the National Institute of Public Health — National Institute of Hygiene in Warsaw and the Health De­partment of the Silesian Voivodship Office in Katowice regarding the incidence of diabetes (E10-E14), obesity (E65-E68), hypertensive disease (I10-I15) and epilepsy (G40) among Pol­ish children and adolescents aged 0-18 throughout the country in 2017-2024. Then, tables were prepared that illustrate the incidence of the mentioned diseases (coefficient 10/000).

1. The largest group of registered cases (incidence) of obesity among children and adolescents in Poland in the analyzed period was recorded in 2018 (141.2/10,000) and the lowest in 2020 (126.8/10,000). The highest incidence of hypertension was in 2018 (23.7/10,000).
2. The number of new cases of chronic diseases detected in children is system­atically increasing not only in European countries. During the period in question, the inci­dence of diabetes in Poland among children and adolescents was increasing and amounted to 19.1/10,000 in 2017 and 22.4/10,000 in 2024.

Chronic disease causes a number of changes in the life of the child and family, which cause psychological consequences and disturb or significantly hinder the child’s functioning and development. First of all, the disease causes physical suffering related to both its symptoms (e.g. pain, itching, immobility, etc.) and the method of treatment (e.g. surgery, injections, dialysis, drugs that affect well-being, etc.).

Key words: chronic diseases, hypertension, asthma, diabetes, epilepsy

Tłumaczenie i walidacja kwestionariusza IBD-KID2 – Co dzieci z nieswoistym zapaleniem jelit wiedzą o swojej chorobie?

The translation and validation of Polish IBD-KID2 – What do children with inflammatory bowel disease know about their illness?

Katarzyna Parcinska, Angharad Vernon-Roberts, Andrew S. Day, Aleksandra Banaszkiewicz

Przegl Pediatr 2025; 54 (1): 47-54

DOI: 10.26625/10194

Streszczenie

Leczenie nieswoistych zapaleń jelit (NZJ) wymaga wielodyscyplinarnej opieki i konse­kwentnego monitorowania. Edukacja pacjentów oraz ocena ich wiedzy za pomocą za­twierdzonych kwestionariuszy może mieć fundamentalne znaczenie dla skutecznej terapii. Inflammatory bowel disease knowledge inventory device 2 (IBD-KID2) to zatwierdzony kwestionariusz oceny wiedzy dzieci w wieku od 8 lat, napisany w języku angielskim. Celem pracy było przetłumaczenie IBD-KID2 na język polski oraz jego walidacja do stosowania u dzieci z NZJ w Polsce.

IBD-KID2 składa się z 15 pytań; za każdą poprawną odpowiedź można otrzymać 1 punkt. Tłumaczenie i walidacja składały się z kilku etapów. Pytania zostały ocenione pod kątem zrozumiałości i znaczenia kulturowego przez ekspertów gastroenterologii w Polsce, a na­stępnie przetłumaczone przy użyciu procesu „do przodu – do tyłu” (angielski-polski-angiel­ski) oraz ponownie zweryfikowane przez ekspertów. Prospektywne badanie polskich dzieci z NZJ w Uniwersyteckim Centrum Klinicznym w Warszawie umożliwiło porównanie wyni­ków z ustalonymi wynikami zagranicznych grup za pomocą niezależnego testu z. Wiarygod­ność oceniano za pomocą testu-retestu w odstępie 2 tygodni testem t i współczynnikiem korelacji Pearsona (r) używanymi do porównywania wyników (1,0 to najwyższa korelacja).

W badaniu wzięło udział 32 dzieci z NZJ [średnia wieku 14,8 roku, 23 (72%) chłopców i 9 (28%) dziewczynek; 14 (44%) z chorobą Leśniowskiego-Crohna]. Średni wynik wyniósł 9,1 punktu [odchylenie standardowe (standard deviation – SD): 2,5, zakres 3-13]. Na wy­niki miał wpływ czas od rozpoznania (p = 0,015), ale nie inne zmienne demograficzne lub chorobowe. Wyniki nie różniły się od wyników poprzednich grup, które wypełniły wersję angielską (p ≥ 0,9). Dwadzieścioro ośmioro dzieci ukończyło powtórne badanie IBD-KID2 ze średnim wynikiem 9,4 punktu (SD 2,2, zakres 4-12), wykazującym brak różnicy między testami [p = 0,102, przedział ufności (confidence interval – CI): od −1,0 do 0,1] i silną korela­cję (r = 0,824, p < 0,001). Obszary słabej wiedzy dotyczyły żywienia.

Przeprowadzony proces tłumaczenia i walidacji wykazał, że polska wersja IBD-KID2 jest semantycznie i merytorycznie równoważna z oryginałem oraz jest wiarygodnym narzę­dziem do wykorzystania u polskojęzycznych dzieci z NZJ. Najgorzej punktowane pytania dotyczyły tych samych tematów, co w innych testowanych populacjach.

Słowa kluczowe: gastroenterologia, nieswoiste zapalenie jelit, choroba Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego

Abstract

Inflammatory bowel diseases requires multidisciplinary care and consistent monitoring. Education and knowledge assessment using questionnaires may be fundamental to effec­tive treatment. Inflammatory bowel disease knowledge inventory device 2 (IBD-KID2) is a validated knowledge assessment questionnaire for individuals aged 8 and over, written in English. The aim was to translate IBD-KID2 into Polish and validate it for use in Poland.

IBD-KID2 has 15 items scoring 1 point per answer. The Polish IBD-KID2 was developed in stages. Items were assessed for cultural comprehension/relevance by gastroenterology experts in Poland using content validity index, then translated using the ‘forward-back­ward’ process (English-Polish-English) and revision for content/meaning. A prospective study among patients at the Medical University Hospital in Warsaw enabled score com­parisons with established group scores using independent z test. Reliability was assessed using test-retest completion 2 weeks apart with paired t-test and Pearson correlation (r) coefficient used to compare scores (1.0 = highest correlation).

Thirty-two children with IBD [mean age 14.8 y, 23 (72%) males and 9 (28%) females; 14 (44%) with Crohn’s disease] participated. Mean score was 9.1 [standard deviation (SD) 2.5, range 3-13]. Scores were associated with time since diagnosis (p = 0.015) but not oth­er demographic/disease variables. Scores were not different to those completing English IBD‑KID2 (p ≥ 0.9). Twenty eight children completed the repeat IBD-KID2: mean score was 9.4 (SD 2.2, range 4-12), showing no difference between time1/time2 [p = 0.102, confi­dence interval (Cl) −1.0 to 0.1] and strong correlation (r = 0.824, p < 0.001). Areas of poor knowledge were food/nutrition.

This process showed that Polish IBD-KID2 had semantic and content equivalence with the original, is valid and reliable. Areas of poor knowledge are common to other populations.

Key words: gastroenterology, inflammatory bowel disease, Crohn's disease, ulcerative colitis

Analiza realizacji programu szczepień ochronnych  u dzieci z zastosowaniem szczepionek zalecanych – obserwacje własne

Analysis of the implementation of the National Vaccination Schedule in children with recommended vaccines – own observations

Marcin Rozwadowski, Paweł Politowski, Magdalena Romiszewska, Teresa Jackowska

Przegl Pediatr 2025; 54 (1): 55-64

DOI: 10.26625/10195

Streszczenie

1. Realizacja szczepień obowiązkowych, zawartych w programie szczepień ochronnych (PSO), jest finansowana z budżetu Ministerstwa Zdrowia. Rodzice mogą zdecy­dować o szczepieniu dziecka z wykorzystaniem innych szczepionek, ale wówczas ponoszą całkowity koszt przy ich zakupie, podobnie jak w przypadku szczepień zalecanych.

Cel pracy. Ocena częstości wyboru szczepionek wysokoskojarzonych do realizacji szcze­pień obowiązkowych zawartych w PSO oraz stopnia wyszczepialności w odniesieniu do szczepień zalecanych, nierefundowanych.

Materiał i metody. Do badania włączono 613 dzieci hospitalizowanych na Klinicznym Od­dziale Pediatrycznym Szpitala Bielańskiego w Warszawie w 2019 r., z tego 43 dzieci było w wieku poniżej 6 tygodni. Obliczono odsetek dzieci zaszczepionych przeciwko określonym chorobom zakaźnym z użyciem szczepionek wysokoskojarzonych i/lub zalecanych.

1. U 4,6% (26/570) dzieci rodzice odmówili wykonania szczepień ochronnych. 20,2% (110/544) dzieci otrzymało szczepionkę DTPw. 75,4% (410/544) dzieci szczepiono szczepionkami wysokoskojarzonymi (5 w 1 lub 6 w 1), z tego 57,6% (236/410) szczepionką 6 w 1. 4,4% (24/544) dzieci otrzymało szczepionkę DTaP.

Przeciwko pneumokokom zaszczepiono łącznie 69,3% (377/547) dzieci, z tego jako szcze­pienia zalecane 34% (128/377), a po wprowadzeniu szczepień obowiązkowych 66% (249/377) dzieci. Szczepionkę PCV13 zastosowano u 49,9% (188/377) dzieci, a PCV10 u 49,3% (186/377) dzieci. Po wprowadzeniu do PSO szczepień obowiązkowych przeciwko pneumokokom szczepionkę PCV13 zastosowano u 32,1% (80/249) dzieci, a PCV10 u 67,9% (169/249) dzieci.

Szczepienia zalecane przeciwko rotawirusom otrzymało 32,7% (168/514) dzieci, ospie wietrznej – 15,6% (68/437), przeciwko Neisseria meningitidis A, C, W, Y – 7,7% (42/544), Ne­isseria meningitidis B – 2,9% (16/544), wirusowemu zapaleniu wątroby typu A – 2% (8/397), kleszczowemu zapaleniu mózgu – 1,5% (6/397) dzieci. Żadne dziecko powyżej 9. r.ż. (0/49) nie było szczepione przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego (human papilloma virus – HPV).

1. W analizowanej grupie stwierdzono wysoki odsetek dzieci realizujących szcze­pienia obowiązkowe z wykorzystaniem szczepionek wysokoskojarzonych, w całości finan­sowanych przez rodziców (4 dawki). Spośród szczepień zalecanych najczęściej stosowano szczepionki przeciwko pneumokokom (PCV13) i rotawirusom. Pomimo wprowadzenia do PSO obowiązkowego szczepienia przeciwko pneumokokom, realizowanego szczepionką PCV10, 32,1% dzieci otrzymało szczepionkę PCV13, w całości finansowaną przez rodziców (3-4 dawki). Realizacja innych szczepień zalecanych pozostaje na niskim poziomie.

Słowa kluczowe: szczepionki wysokoskojarzone, szczepienia zalecane, program szczepień ochronnych

Abstract

1. The implementation of mandatory vaccinations included in the national im­munisation programme is financed from the budget of the Ministry of Health. Parents are free to choose other vaccines, but they bear the full cost of purchasing them, as is the case for recommended vaccinations.
2. To assess the frequency of choice of highly combined vaccines for mandatory vaccinations included in the national immunisation programme and the vaccination cover­age rate in relation to recommended, non-reimbursed vaccinations.

Material and methods. The study included 613 children admitted to the Clinical Paediatric Ward of the Bielański Hospital in Warsaw in 2019, 43 of whom were under 6 weeks old. The percentage of children vaccinated against specific infectious diseases with highly com­bined and/or recommended vaccines was calculated.

4. Parents refused to vaccinate their children in 4.6% (26/570) of cases. 20.2% (110/544) of the children received DTPw vaccine. 75.4% (410/544) of children were vacci­nated with highly combined vaccines (5 in 1 or 6 in 1), of which 57.6% (236/410) were vac­cinated with the 6 in 1 vaccine. 4.4% (24/544) of the children were vaccinated with DTaP vaccine. A total of 69.3% (377/547) of children were vaccinated against pneumococcal dis­ease, of whom 34% (128/377) were vaccinated as recommended and 66% (249/377) after the introduction of mandatory vaccination. The PCV13 vaccine was administered to 49.9% (188/377) of children and the PCV10 vaccine to 49.3% (186/377) of children. After the introduction of mandatory pneumococcal vaccination in the Polish immunisation schedule, 32.1% (80/249) of children received PCV13 vaccine and 67.9% (169/249) received PCV10 vaccine.

The recommended vaccinations against rotavirus were received by 32.7% (168/514) of the children, against varicella by 15.6% (68/437), against Neisseria meningitidis A, C, W, Y by 7.7% (42/544), against Neisseria meningitidis B by 2.9% (16/544), against hepatitis A by 2% (8/397), against tick-borne encephalitis by 1.5% (6/397). No child older than 9 years (0/49) had been vaccinated against human papilloma virus (HPV).

2. In the study group, a high percentage of children were found to have re­ceived mandatory vaccination with the use of highly combined vaccines, fully paid for by the parents (4 doses). Among the recommended vaccinations, pneumococcal (PCV13) and rotavirus vaccines were the most commonly used. Despite the introduction of the manda­tory pneumococcal vaccination (PCV10) into the national immunisation programme, 32.1% of children still received the PCV13 vaccine, which is fully paid for by parents (3-4 doses). The coverage of other recommended vaccines remains low.

Key words: highly combined vaccines, recommended vaccinations, national immunisation programme

Znaczenie flory bakteryjnej nosogardła i części ustnej gardła oraz odpowiedzi immunologicznej w kształtowaniu wariantów przebiegu klinicznego mononukleozy zakaźnej w ostrym okresie choroby u dzieci                                                                        

The importance of the bacterial flora of the nasopharynx and oropharynx and the immunological response in the formation of variants of the clinical course of infectious mononucleosis in the acute period of the disease in children

Olena Prus, Elita Michalak, Aleksandra Tomikowska

Przegl Pediatr 2025; 54 (1): 65-71

DOI: 10.26625/10196

Streszczenie

Wstęp. W artykule przedstawiono wyniki analizy porównawczej poziomów wykładników pro- i przeciwzapalnych układu odpornościowego w ostrej fazie zakażenia spowodowanego przez wirus Epsteina-Barr (Epstein-Barr virus – EBV) w grupie dzieci zróżnicowanej pod względem flory bakteryjnej nosogardła. Otrzymane wyniki zestawiono z przebiegiem klinicznym mononukleozy obserwowanym w badanej grupie pacjentów.

Cel pracy. Ocena wpływu flory bakteryjnej nosogardła na odpowiedź układu immunologicznego, a co za tym idzie na obraz kliniczny mononukleozy zakaźnej we wczesnej fazie zakażenia w grupie pacjentów pediatrycznych.

Materiały i metody. Grupa badana składała się ze 184 dzieci w wieku 3-9 lat, w ostrej fazie mononukleozy zakaźnej. Pacjenci zostali podzieleni na grupy badawcze w zależności od uzyskanych wyników posiewu bakteriologicznego materiału pobranego z nosa i części ustnej gardła. Badano przebieg kliniczny mononukleozy zakaźnej, oceniano stan układu odpornościowego za pomocą następujących wskaźników: poziomu limfocytów CD3+, CD4+, CD8+, CD22+, stężenia interleukin 1β,4 i czynnika martwicy nowotworów (tumor necrosis factor alpha – TNF-a) we krwi obwodowej.

1. Wyniki. Ustalono, że kolonizacja jamy nosowo-gardłowej przez izolowane szczepy Streptococcus pyogenes lub w kombinacji z innymi patogenami prowadzi do rozwoju częściowej immunosupresji na początkowym etapie zakażenia wirusem Epsteina-Barr, co może być przyczyną nasilenia objawów klinicznych u pacjentów chorych na mononukleozę zakaźną.
2. Wniosek. Badania potwierdziły zróżnicowanie przebiegu mononukleozy zakaźnej i dynamiki odpowiedzi immunologicznej w zależności od rodzaju towarzyszącej mikroflory bakteryjnej nosa i części ustnej gardła.

Słowa kluczowe: mononukleoza, EBV, paciorkowiec, interleukiny, limfocyty

Abstract

1. The article presents the results of a comparative of the levels of pro-inflam­matory and anti-inflammatory components of the immune system and the clinical course in children with infectious mononucleosis during acute periods of the disease, depending on the bacterial flora of the nasopharyngeal mucosa.

The aim of the study. To improve early prediction of clinical variants of infectious mono­nucleosis in children by studying the clinical manifestations of the disease, levels of inter­leukins, and immune status while establishing the microbial flora of the nasopharynx and oropharynx.

Materials and methods. A total of 184 children aged 3-9 years, diagnosed with mononucle­osis, were under supervision. The patients were divided into groups based on the detected microbial flora of the naso- and oropharynx. The clinical course of infectious mononucle­osis and the results of the examination of the immune status were assessed by indicators of CD3+, CD4+, CD8+, CD22+ cells, and the content of interleukin (IL) 1β, IL-4, and tumour necrosis factor (TNF-a).

1. Study process that the presence of isolated Streptococcus pyogenes o r mixed‑combined flora in the mucous membrane of the nose and oropharynx in patients with mononucleosis leads to aggravation of clinical symptoms due to development of immuno­suppression in the acute period of the pathological process.
2. The study confirmed that the clinical manifestations and course of infectious mononucleosis exhibit variations and different immune responses depending on the type of accompanying bacterial microflora of the nasal and oropharyngeal cavity.

Key words: mononucleosis, EBV, Streptococcus, interleukins, lymphocytes

Rzadka postać zapalenia naczyń – ostry krwotoczny obrzęk niemowląt. Opis przypadku

Rare type of vasculitis – acute hemorrhagic edema of infancy. A case report

Monika Głowinkowska, Ewelina Chrobak, Edyta Machura

Przegl Pediatr 2025; 54 (1): 72-75

DOI: 10.26625/10197

Streszczenie

Ostry krwotoczny obrzęk niemowląt (acute hemorrhagic edema of infancy – AHEI) jest rzad­ką, łagodną postacią leukocytoklastycznego zapalenia małych naczyń, ograniczoną do skó­ry, głównie występuje u niemowląt i małych dzieci do 2. r.ż. Chorobę charakteryzuje triada objawów: gorączka, rozległa plamica krwotoczna w kształcie medalionów o średnicy do kilku centymetrów, lokalizująca się przede wszystkim na twarzy i kończynach, oraz obrzęki obwodowe, które mogą być tkliwe. W typowym przebiegu choroby nie dochodzi do zajęcia narządów wewnętrznych. Często schorzenie jest poprzedzone infekcją dróg oddechowych. Pomimo niepokojącego wyglądu zmian skórnych stan ogólny dzieci jest dobry i dochodzi do samoistnego wyzdrowienia bez następstw w ciągu 1-3 tygodni. Choroba wymaga jednak różnicowania z innymi, poważnymi jednostkami chorobowymi. W pracy przeanalizowano przypadek kliniczny 10-miesięcznego chłopca z ostrym krwotocznym obrzękiem niemow­ląt.

Słowa kluczowe: ostry krwotoczny obrzęk niemowląt, choroba Finkelsteina-Seidlmayera, zapalenie małych naczyń

Abstract

Acute hemorrhagic edema of infancy (AHEI) is a rare, benign form of leukocytoclastic vasculitis affecting small blood vessels, limited to the skin. It primarily occurs in infants and young children under the age of two. The disease is characterized by a classic triad of symptoms: fever, widespread purpuric lesions resembling medallions (up to several cen­timeters in diameter), mainly located on the face and limbs, and peripheral edema, which may be tender. In the typical course of the disease, internal organs are not affected. It is often preceded by a respiratory tract infection. Despite the alarming appearance of the skin lesions, the general condition of the child is usually good, and spontaneous recovery without complications typically occurs within 1 to 3 weeks. However, the disease needs to be differentiated from other, more serious conditions. This paper presents a case study of a 10-month-old boy diagnosed with acute hemorrhagic edema of infancy.

Key words: acute hemorrhagic edema of infancy, Finkelstein-Seidlmayer disease, small vessel vasculitis

Przypadkowo rozpoznany znaczny przerost grasicy u 8-miesięcznej pacjentki – opis przypadku

Incidental diagnosis of significantly enlarged thymus in a 8-month-old girl – a case report

Martyna Śliwińska, Anna Rakuś-Kwiatosz, Agnieszka Polska

Przegl Pediatr 2025; 54 (1): 76-82

DOI: 10.26625/10198

Streszczenie

Grasica znajduje się w przednim i górnym śródpiersiu. Osiąga maksymalną masę w okresie dojrzewania, następnie jest stopniowo zastępowana przez tkankę tłuszczową i ostatecz­nie ulega degeneracji, ale nie zanika całkowicie. Najważniejszą funkcją grasicy jest jej rola w układzie odpornościowym – jest to narząd, w którym dojrzewają limfocyty T. Nieprawi­dłowości śródpiersia wykryte w badaniach obrazowych klatki piersiowej stanowią wyzwa­nie dla lekarzy.

Przedstawiamy opis 8-miesięcznego niemowlęcia z przypadkowo ustalonym rozpoznaniem powiększenia grasicy – gruczoł całkowicie wypełniał lewą górną część klatki piersiowej. Przeprowadzono szeroką diagnostykę różnicową, ostatecznie rozpoznano przerost grasi­cy. Według piśmiennictwa powiększenie grasicy u dzieci jest najczęściej spowodowane jej przerostem. Właściwą diagnostykę różnicową należy przeprowadzić we wszystkich przy­padkach nieprawidłowości gruczołu, aby wyselekcjonować niewielką liczbę pacjentów wy­magających dalszej interwencji medycznej.

Słowa kluczowe: grasica, przerost grasicy, niemowlęta, masa śródpiersia, diagnostyka różnicowa

Abstract

The thymus gland is located in the anterior and superior mediastinum. It reaches maximum

weight in puberty, then is gradually replaced by adipose tissue and finally degenerates, but

does not disappear completely. The most important function of the thymus is its role in the

immune system – it is an organ where T lymphocytes mature. Mediastinal abnormalities

detected in chest imaging studies are the challenge for clinicians. We report a case of an

8-month old infant with incidentally diagnosed thymus enlargement, where the gland occupied

upper left thoracic cavity. The broad differential diagnostic evaluation was conducted

and the thymus hyperplasia was recognized. In children, the enlargement of the thymus

is usually caused by thymic hyperplasia. The proper diagnostic evaluation should be conducted

in all patients with thymic abnormalities to select the small number of patients with diseases requiring medical intervention.

Key words: thymus gland, thymic hyperplasia, infants, mediastinal mass, differential diagnoses

Endokrynologia

Opracowanie odpowiedzi do pytań z państwowego egzaminu specjalizacyjnego z pediatrii

Hanna Lypkan, Karolina Zięba

Przegl Pediatr 2025; 54 (1): 83-88

DOI: 10.26625/10199