Ocena rekomendacji i programu edukacyjnego dotyczących leczenia zapalenia oskrzelików u dzieci hospitalizowanych

Evaluation of recommendations and an educational programme for the treatment of bronchiolitis in children admitted to hospital

Małgorzata Kobiałka, Teresa Jackowska, August Wrotek

Przegl Pediatr 2024; 53 (2): 93-112

DOI: 10.26625/10015

Streszczenie

Wstęp. W 2016 r. wprowadzono w Narodowym Programie Ochrony Antybiotyków (NPOA) rekomendacje postępowania w zapaleniu oskrzelików. Wśród zalecanych terapii wskazano prawidłowe nawodnienie pacjenta i nebulizacje z hipertonicznego roztworu chlorku sodu u dzieci hospitalizowanych, nie zalecano zaś leków rozszerzających oskrzela, steroidoterapii ani rutynowej antybiotykoterapii.

Cel. Celem pracy była ocena efektów postępowania w zapaleniu oskrzelików zgodnie z NPOA oraz efektów szkolenia dotyczącego leczenia zgodnego z rekomendacjami NPOA.

Materiał i metody. Przeprowadzono retrospektywną analizę postępowania w zapaleniu oskrzelików w sezonach 2014-2016 (przed wprowadzeniem rekomendacji NPOA) i 20162018 (po wprowadzeniu rekomendacji NPOA). Dodatkowo w 2017 r. (przed rozpoczęciem sezonu 2017/2018) przeprowadzono jednokrotne szkolenie dla lekarzy dotyczące rekomendacji. Punkty końcowe badania oceniały postępowanie przed wprowadzeniem rekomendacji NPOA i po nim oraz po przeprowadzeniu szkolenia. Dodatkowo przeanalizowano związek zastosowanego leczenia z częstością stosowania tlenoterapii biernej, występowaniem powikłań, w tym niewydolności oddechowej i przekazywania pacjentów na oddział intensywnej opieki medycznej (OIOM).

Wyniki. Do badania włączono 258 pacjentów (odpowiednio 120 pacjentów przed wprowadzeniem rekomendacji i 138 po wprowadzeniu rekomendacji NPOA). Po wprowadzeniu rekomendacji NPOA (przed programem edukacyjnym) odnotowano wzrost częstości stosowania inhalacji z soli hipertonicznej [95-procentowy przedział ufności (confidence interval – CI): 1,93-7,44; p = 0,0001] oraz fenoterolu bromowodorku z ipratropiowym bromkiem (95% CI: 2,49-14,48; p = 0,0001), antybiotykoterapii (95% CI: 1,64-8,82; p = 0,0018) i steroidoterapii dożylnej (95% CI: 1,59-109,88; p = 0,0169). Odnotowano spadek częstości stosowania adrenaliny (95% CI: 0,19-0,88; p = 0,0227) i wziewnych glikokortykosteroidów (95% CI: 0,07-0,32; p < 0,0001). Po przeprowadzeniu programu edukacyjnego stwierdzono zmniejszenie częstości stosowania roztworu fenoterolu bromowodorku z ipratropiowym bromkiem (95% CI: 0,11-0,68; p = 0,0057) i adrenaliny (95% CI: 0,23-0,96; p = 0,0374). Postępowanie zgodne z rekomendacjami nie zwiększało ryzyka niekorzystnego przebiegu choroby.

Wnioski. Wdrażanie zasad leczenia zgodnych z rekomendacjami i prowadzenie programów edukacyjnych korzystnie wpływają na postępowanie lecznicze i redukują stosowanie leków niezalecanych. Leczenie zgodne z NPOA jest bezpiecznym postępowaniem u dzieci hospitalizowanych z powodu zapalenia oskrzelików.

Słowa kluczowe: zapalenie oskrzelików, syncytialny wirus oddechowy, program edukacyjny

Abstract

Introduction. In 2016, recommendations for the treatment of bronchiolitis were introduced in the National Antibiotics Programme (NPOA). Recommended therapies included adequate hydration of the patient and nebulisation with hypertonic sodium chloride solution in hospitalised children, while bronchodilators, steroid therapy and routine antibiotic therapy were not recommended.

Aim. The aim of the study was to evaluate the effects of bronchiolitis management according to the NPOA and the effects of an educational programme on treatment according to the NPOA recommendations.

Materials and methods. A retrospective analysis of bronchiolitis management was performed in the seasons 2014–2016 (before) and 2016–2018 (after the introduction of the NPOA recommendations). In addition, a single training course for physicians on the recommendations was conducted in 2017 (before the 2017/2018 season). The study endpoints assessed treatment before and after the implementation of the NPOA recommendations and after the educational programme. In addition, the relationship between the treatment used and the frequency of passive oxygen therapy, the occurrence of complications, including respiratory failure, and the transfer of the patient to the intensive care unit (ICU) was analysed.

Results. 258 patients were included in the study (120 patients before and 138 patients after NPOA). After the introduction of the NPOA recommendations (before the educational programme), an increase in the frequency of use of hypertonic saline inhalation [95% confidence interval (CI): 1.93–7.44; p = 0.0001], fenoterol hydrobromide with ipratropium bromide (95% CI: 2.49–14.48; p = 0.0001), antibiotic therapy (95% CI: 1.64–8.82; p = 0.0018) and intravenous steroid therapy (95% CI: 1.59–109.88; p = 0.0169) was observed. There was a decrease in the use of epinephrine (95% CI: 0.19–0.88; p = 0.0227) and inhaled steroids (95% CI: 0.07–0.32; p < 0.0001). After the educational programme, a reduction in the frequency of use of fenoterol hydrobromide with ipratropium bromide solution (95% CI: 0.11–0.68; p = 0.0057) and epinephrine (95% CI: 0.23–0.96; p = 0.0374) was observed. Following the recommendations did not increase the risk of a severe outcome.

Conclusions. The implementation of recommended treatment principles and educational programmes has a positive impact on therapeutic practice, leading to a reduction in the use of non-recommended medications. NPOA-compliant treatment is a safe approach for children hospitalised with bronchiolitis.

Key words: bronchiolitis, respiratory syncytial virus, educational programme