Leczenie bólu u dzieci. Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego i Konsultanta krajowego w dziedzinie pediatrii

Pain treatment in children. The Polish Society of Paediatrics and the National Paediatric Consultant’s recommendations

Marek W. Karwacki, Jan Styczyński, Teresa Jackowska, Artur Mazur, Ewa Toporowska‑Kowalska, Tomasz Szczepański, August Wrotek, Łukasz Dembiński, Iwona Beń-Skowronek, Anna Medyńska, Katarzyna Plata-Nazar, Piotr Hartmann, Tomasz Jarmoliński, Paweł Łaguna, Jarosław Peregud-Pogorzelski

Przegl Pediatr 2024; 53 (4): 8-29

DOI: 10.26625/10110

Streszczenie

W populacji dziecięcej dominuje ból ostry. Nie zawsze zdajemy sobie sprawę, że najczęstszą przyczyną takiego szybko ustępującego odczucia jest jatrogenny ból ostry towarzyszący wielu procedurom medycznym (takim jak: pobranie krwi, zastrzyki dożylne, domięśniowe, szczepienia, leczenie zębów). Krótkotrwały, silny ból ostry najczęściej związany jest z urazami, którym dzieci ulegają dość często. Ból o bardzo dużym nasileniu jest powikłaniem poważnych i zagrażających życiu urazów wielonarządowych (wypadki, próby samobójcze itp.). Dłużej trwający ból ostry ma charakter ochronny i stanowi objaw ostrej choroby, w tym wymagającej interwencji chirurgicznej (np. tzw. ostry brzuch). W sytuacjach incydentalnego bólu ostrego za skuteczne leczenie odpowiada pediatra. Natomiast w sytuacji ciężkiego bólu, zwłaszcza pooperacyjnego, pourazowego, oparzeniowego czy nowotworowego, za leczenie odpowiedzialni są anestezjolodzy.

Ból przewlekły u dzieci stanowi najczęściej powikłanie chorób układowych i przewlekłych. Ból przewlekły występuje znacznie rzadziej niż ból ostry i wymaga wielokierunkowych działań, za które odpowiedzialni są zarówno pediatrzy (zwłaszcza pracujący w poradni i wybrane specjalności medyczne), jak i specjaliści leczenia bólu (hospicja dziecięce, poradnie leczenia bólu, anestezjolodzy). Leczenie bólu przewlekłego wymaga holistycznego ujęcia i wielospecjalistycznej opieki. Skuteczne leczenie bólu jest nie tylko etycznym obowiązkiem lekarza zapisanym w Kodeksie etyki lekarskiej oraz w odnośnych dokumentach prawnych, lecz także prawnym obowiązkiem, podlegającym penalizacji w razie zaniechania skutecznych działań. Wymogi prawne znalazły odzwierciedlenie w prowadzonej przez lekarzy dokumentacji medycznej pacjenta z bólem i wymuszają skuteczne leczenie, ale przede wszystkim obserwację pacjenta i zmian nasilenia bólu, a ich nieprzestrzeganie także podlega penalizacji.

Metody rozpoznawania, oceny i leczenia bólu oraz opieki nad pacjentem w bólu są zawarte w rekomendacjach.

Słowa kluczowe: ból ostry, ból przewlekły, dzieci, rekomendacje, Polskie Towarzystwo Pediatryczne

Abstract

Acute pain is common in the paediatric population. What we do not always realise is that the most common cause of this fast-relieving sensation is the iatrogenic acute pain that accompanies many medical procedures (blood sampling, intravenous and intramuscular in­jections, vaccinations, dental treatment). Short-term severe acute pain is most often associated with trauma, which is common in children. Severe acute pain is a complication of severe and life-threatening multi-organ injuries (accidents, suicide attempts, etc.). Prolonged acute pain is protective and a symptom of acute illness, including those requiring surgical intervention (e.g. acute abdomen). The paediatrician is responsible for providing effective treatment in situations of accidental acute pain. However, in situations of severe pain, especially post-operative, post-traumatic, burn or cancer pain, anaesthetists are responsible for treatment.

Chronic pain in children is most often a complication of systemic and chronic diseases. Chronic pain is much less common than acute pain and requires a multidisciplinary approach involving both paediatricians (especially those working in outpatient clinics and selected specialties) and pain specialists (children’s hospices, pain clinics, anaesthetists). The management of chronic pain requires a holistic approach and multidisciplinary care. Effective pain management is not only an ethical obligation of the physician, as set out in the Code of Medical Ethics and relevant legal documents, but also a legal obligation, with penalties for failure to take effective action. The legal requirements are also reflected in the medical records kept by physicians of patients with pain, and enforce not only effective treatment but also, above all, observation of the patient and changes in the severity of pain, with penalties for non-compliance.

Methods for recognising, assessing and treating pain and for caring for patients with pain are included in the recommendations.

Key words: acute pain, chronic pain, children, recommendations, The Polish Society of Paediatrics

Leczenie przeciwgorączkowe u dzieci w wieku 0-36 miesięcy – zalecenia

Antipyretic treatment in children aged 0-36 months – recommendations

Teresa Jackowska, August Wrotek, Łukasz Dembiński, Tomasz Jarmoliński, Jarosław Woroń

Przegl Pediatr 2024; 53 (4): 32-43

DOI: 10.26625/10111

Streszczenie

Leczenie przeciwgorączkowe dzieci, choć należy do najczęstszych zagadnień w codziennej praktyce klinicznej, to nadal budzi wiele wątpliwości. Poniższe zalecenia przedstawiają za­równo farmakologiczne podstawy działania, jak i kliniczne podejście do leczenia przeciwgo­rączkowego wraz ze wskazówkami co do wyboru leków przeciwgorączkowych dla dzieci w pierwszych 3 latach życia. W artykule omówiono również sytuacje szczególne i czynniki ryzyka związane z gorączką.

Głównym celem leczenia gorączkującego dziecka powinna być poprawa jego komfortu, a nie dążenie do jak najszybszej normalizacji temperatury ciała. Zalecamy podawanie wyłącznie paracetamolu lub ibuprofenu. Jeśli gorączce towarzyszą inne objawy, będące konsekwencją stanu zapalnego, to zalecamy wybór ibuprofenu jako leku pierwszej linii terapii. Nie zalecamy naprzemiennego stosowania ibuprofenu i paracetamolu. W niektórych sytuacjach klinicznych możliwe jest jednoczesne podawanie obu leków. Nie zalecamy stosowania doodbytniczego ibuprofenu ani paracetamolu. Wystąpienie gorączki u dziecka w pierwszych 3 miesiącach życia powinno być sygnałem alarmowym, wymagającym dalszej diagnostyki w trybie pilnym w warunkach szpitalnych. Nie rekomendujemy stosowania kąpieli celem obniżenia ciepłoty ciała.

Uważamy, że każdy rodzic, który zgłasza się z dzieckiem po poradę lekarską, zasługuje na to, aby jego dziecko zostało osobiście zbadane przez lekarza. Decyzje dotyczące zdrowia dziecka powinny być podejmowane po dokładnym badaniu podmiotowym i przedmiotowym.

Zalecamy, aby każdy rodzic miał apteczkę domową, w której są paracetamol i ibuprofen w dawce odpowiedniej do wieku pacjenta, z krótkim, ale dokładnym zaleceniem, jak i kiedy lek stosować.

Słowa kluczowe: gorączka, dzieci, paracetamol i ibuprofen

Abstract

Antipyretic treatment in children, although one of the most common issues in daily clinical practice, still raises many questions. The following recommendations present both the pharmacological basis and the clinical approach to antipyretic treatment, together with guidelines for the selection of antipyretics in children in the first 3 years of life. Special situations and risk factors associated with fever are also discussed.

The main aim of treating a febrile child should be to make him or her more comfortable, rather than trying to normalise the body temperature as quickly as possible. We recommend giving only paracetamol or ibuprofen. If the fever is accompanied by other symptoms of inflammation, we recommend that ibuprofen is given as a first-line treatment. We do not recommend alternating ibuprofen and paracetamol. In some clinical situations, it is possible to use both drugs at the same time. We do not recommend rectal use of both ibuprofen and paracetamol. The occurrence of fever in an infant in the first 3 months of life should be a red flag requiring further investigation in an urgent hospital setting. We do not recommend the use of baths to reduce body temperature.

We believe that every parent who brings their child for medical advice deserves to have their child personally examined by a doctor. Decisions about a child’s health should be made after a thorough medical and physical examination.

We recommend that every parent should have a first aid kit at home with paracetamol and ibuprofen in appropriate doses for the age of the patient, with a brief but precise recom­mendation on how and when to use them.

Key words: fever, children, paracetamol and ibuprofen

Brodawki wirusowe u dzieci – zalecenia diagnostyczne i terapeutyczne

Viral warts in children – diagnostic and treatment recommendations

Irena Walecka, Agnieszka Szmurło, Teresa Jackowska

Przegl Pediatr 2024; 53 (4): 45-52

DOI: 10.26625/10112

Streszczenie

Wirusowe brodawki skórne stanowią jedną z głównych przyczyn zakażeń skóry u dzieci. Są one wywoływane przez wirusa brodawczaka ludzkiego (human papilloma virus – HPV), który może powodować zmiany na różnych częściach ciała. W zależności od lokalizacji i wyglądu brodawki dzielą się na kilka typów. Zmiany te mogą być bolesne i łatwo się rozprzestrzeniać, najczęściej przez bezpośredni kontakt skórny lub kontakt z zanieczyszczonymi powierzchniami. Leczenie brodawek u dzieci jest wyzwaniem, ponieważ nie ma jednej, uniwersalnej metody terapeutycznej. W praktyce często stosuje się terapie skojarzone, a leczenie należy kontynuować, by zminimalizować ryzyko nawrotów.

W artykule przedstawiono etiologię, obraz kliniczny oraz zalecenia diagnostyczne i tera­peutyczne. Wybór terapii powinien być dostosowany do wielkości, liczby i lokalizacji zmian oraz indywidualnych potrzeb pacjenta. Zastosowanie metody skojarzonej stanowi przyszłość leczenia brodawek, gdyż istotnie zwiększa szansę osiągnięcia pożądanego ostatecznego efektu w postaci ustąpienia zmian, co często może się wiązać również z ograniczeniem czasu trwania uciążliwego leczenia. Ostatecznie decyzja o leczeniu brodawek wirusowych u dzieci powinna być dokładnie omówiona z rodzicami, z uwzględnieniem korzyści i ryzyka każdej terapii.

Słowa kluczowe: wirusowe brodawki skórne, wirus brodawczaka ludzkiego, HPV

Abstract

Viral skin warts are a leading cause of skin infections in children. They are caused by the human papilloma virus (HPV), which can cause lesions on various parts of the body. There are several types of warts, depending on their location and appearance. These lesions can be painful and spread easily, usually through direct skin contact or contact with contaminated surfaces. Treating warts in children is challenging because there is no one-size-fits-all treatment. In practice, combination therapies are often used, and treatment must be continued to minimise the risk of recurrence.

This article reviews the aetiology, clinical presentation, and diagnostic and therapeutic rec­ommendations. The choice of therapy should be tailored to the size, number, and location of the lesions and the individual needs of the patient. The use of a combined method represents the future of wart treatment, as it significantly increases the chance of achieving the desired end result of lesion resolution, which can often include a reduction in the duration of burdensome therapies. Ultimately, the decision to treat viral warts in children should be carefully discussed with parents, considering the benefits and risks of each therapy.

Key words: viral warts, human papilloma virus, HPV

Stanowisko Zarządu Polskiego Towarzystwa Wakcynologii i Prezesa Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego w sprawie realizacji szczepień podstawowych przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi u dzieci w wieku powyżej 3 lat

Position of the Board of the Polish Society of Vaccinology and the President of the Polish Paediatric Society on the implementation of primary vaccination against diphtheria, tetanus and pertussis in children over 3 years of age

Joanna Stryczyńska-Kazubska, Hanna Czajka, Ilona Małecka, Marcin Rozwadowski, Ewa Talarek, Ernest Kuchar, Leszek Szenborn, Ewa Augustynowicz, Teresa Jackowska, Jacek Wysocki

Przegl Pediatr 2024; 53 (4): 53-60

DOI: 10.26625/10113

Streszczenie

Dnia 10 marca 2017 roku zostało opublikowane stanowisko Zarządu Polskiego Towarzystwa Wakcynologii (PTW) dotyczące stosowania szczepionki DTaP-IPV (Tetraxim) w szczepieniu podstawowym przeciwko krztuścowi dzieci po ukończeniu 3 lat (https://ptwakc.org. pl/wytyczne-i-stanowiska).

W związku ze znacznym wzrostem liczby zachorowań na krztusiec w Polsce (rok 2024 – 32 430 przypadków) i w Europie, przy jednoczesnym dalszym spadku liczby wykonywanych szczepień oraz wzroście liczby rodziców odmawiających realizacji u swoich dzieci czynnej profilaktyki chorób zakaźnych przewidzianej w obowiązującym programie szcze­pień ochronnych (PSO) lub ją opóźniających, stała się konieczna aktualizacja stanowiska w sprawie realizacji szczepień podstawowych przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi u dzieci w wieku powyżej 3 lat.

Tym razem stanowisko sformułowano wspólnie z Prezesem Polskiego Towarzystwa Pedia­trycznego. Poniższe zalecenia mają pomóc lekarzom w realizacji obowiązkowych szczepień ochronnych z wykorzystaniem dostępnych szczepionek. Wobec braku badań dotyczących realizacji schematów podstawowych z użyciem preparatów wysoce skojarzonych wśród dzieci powyżej 3. r.ż. autorzy rekomendacji oparli się na porównaniu składów antygenowych dostępnych szczepionek i szczepionek zarejestrowanych dla starszych dzieci oraz na rekomendacjach Europejskiego Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (European Centre for Disease Prevention and Control – ECDC) oraz Centrum ds. Zapobiegania i Kon­troli Chorób (Centers for Disease Control and Prevention – CDC).

Słowa kluczowe: szczepienie, błonica, tężec, krztusiec, dzieci, Polskie Towarzystwo Wakcynologii, Polskie Towarzystwo Pediatryczne

Abstract

On 10 March 2017, the position paper of the Board of the Polish Society of Vaccinology (PTW) on the use of DTaP-IPV vaccine (Tetraxim) in primary vaccination against pertussis in children over 3 years old was published (https://ptwakc.org.pl/wytyczne-i-stanowiska).

In view of the significant increase in the number of pertussis cases in Poland (32,430 cases in 2024) and in Europe, with a further decrease in the number of vaccinations carried out and an increase in the number of parents who refuse or delay the implementation of active prevention of infectious diseases in their children, as provided for in the current Programme of Protective Immunisation (PSO), it became necessary to update the position on the implementation of primary vaccination against diphtheria, tetanus and pertussis in children over 3 years of age.

This time, the position paper was prepared in collaboration with the President of the Polish Paediatric Society. These recommendations are intended to help physicians implement mandatory immunisation with available vaccines. In the absence of studies on the imple­mentation of core schedules using highly combined preparations in children over 3 years of age, the authors of the recommendation based it on a comparison of the antigenic composition of available vaccines with those registered in older children and the recommendations of the European Centre for Disease Prevention and Control (ECDC) and Centers for Disease Control and Prevention (CDC).

Key words: vaccination, diphtheria, tetanus, pertussis, children, Polish Society of Vaccinology, Polish Paediatric Society

Stany nagłe w onkologii i hematologii dziecięcej

Paediatric hematologic and oncologic emergencies

Florentyna Dąbkowska, Rozalia Albin, Aleksander Początek, Zofia Szafarkiewicz, Agata Walczak, Joanna Włodarczyk, Jakub Czarny, Katarzyna Adamczewska-Wawrzynowicz, Katarzyna Derwich

Przegl Pediatr 2024; 53 (4): 61-66

DOI: 10.26625/10114

Streszczenie

Stany nagłe w przebiegu nowotworów wieku dziecięcego zagrażają życiu pacjenta i wymagają szybkiej interwencji. Do stanów nagłych zalicza się zespół lizy guza, leukocytozę, leukostazę, zespół żyły głównej górnej i górnego śródpiersia, neurologiczne oraz brzuszne stany nagłe, a także zakażenia i gorączkę.

Słowa kluczowe: onkologia dziecięca, terapia wspomagająca, stany nagłe

Abstract

Childhood cancer emergencies lead to a rapidly progressive deterioration of the patient’s condition. As they can be life-threatening, they require appropriate pharmacological and non-pharmacological management to minimise the risk of sudden death. Such conditions include tumour lysis syndrome, leucocytosis, leukostasis, superior vena cava and superior mediastinal syndrome, neurological emergencies, abdominal emergencies, as well as infections and fever.

Key words: paediatric oncology, supportive care, emergencies

Współczesne spojrzenie na rolę alkoholu w rozwoju dziecka. Koncentracja na płodowym zespole alkoholowym

Contemporary insights into alcohol’s role in child development. A focus on fetal alcohol syndrome

Alicja Drelichowska, Przemysław Ciszewski, Michał Azierski, Aleksandra Zyss, Maria Kędzierska, Konrad Talarek, Damian Pikor

Przegl Pediatr 2024; 53 (4): 67-73

DOI: 10.26625/10115

Streszczenie

Płodowy zespół alkoholowy (fetal alcohol syndrome – FAS) i spektrum płodowych zaburzeń alkoholowych (fetal alcohol spectrum disorders – FASD) to poważne schorzenia spowodowane prenatalną ekspozycją na alkohol, prowadzące do upośledzenia fizycznego, neurologicznego i poznawczego. Alkohol, przeniknąwszy przez barierę łożyskową, zaburza neurogenezę i powoduje stres oksydacyjny oraz uszkodzenie neuronów. Rozpoznanie FAS i FASD opiera się na identyfikacji objawów klinicznych i historii spożywania alkoholu przez matkę. Zapobieganie jest niezbędne i obejmuje edukację publiczną, promowanie abstynencji w czasie ciąży oraz wspieranie kobiet w wieku rozrodczym. Wczesne ustalenie rozpoznania i interwencja mogą złagodzić skutki FASD, poprawić jakość życia pacjentów i ich rodzin. Badanie to podkreśla potrzebę holistycznego ujęcia omawianego problemu, integrującego edukację publiczną, opiekę zdrowotną i zorganizowane przez państwo systemy wsparcia. Takie działania mają na celu zmniejszenie częstości występowania FASD oraz jego konsekwencji społecznych i zdrowotnych.

Słowa kluczowe: alkoholowy zespół płodowy, FAS, spektrum płodowych zaburzeń alkoholowych, FASD

Abstract

Fetal alcohol syndrome (FAS) and fetal alcohol spectrum disorders (FASD) are serious con­ditions caused by prenatal alcohol exposure, leading to physical, neurological, and cognitive impairments. Alcohol crosses the placental barrier, disrupting neurogenesis and causing oxidative stress and neuronal damage. Diagnosis relies on identifying clinical symptoms and maternal alcohol use history. Prevention is essential and includes public education, promoting abstinence during pregnancy, and supporting women of reproductive age. Early diagnosis and intervention can alleviate the impact of FASD, enhancing patients’ and families’ quality of life. This study underscores the need for a holistic approach, integrating public education, healthcare, and state-organized support systems. Such efforts aim to reduce the prevalence of FASD and its social and health-related consequences.

Key words: fetal alcohol syndrome, FAS, fetal alcohol spectrum disorders, FASD

Objawy oponowe w przebiegu zespołu Guillaina-Barrégo – opis przypadku

Meningeal signs in the course of Guillain‑Barré syndrome: a case report

Ewa Grzywna-Rozenek, Katarzyna Habirek, Ewa Kluczewska, Edyta Machura

Przegl Pediatr 2024; 53 (4): 74-78

DOI: 10.26625/10116

Streszczenie

Zespół Guillaina-Barrégo jest najczęstszą nabytą polineuropatią, przebiegającą z ostrymi objawami niedowładu wiotkiego. W pracy przedstawiono przypadek 3-letniego chłopca z narastającym niedowładem kończyn dolnych, współistniejącymi objawami bólowymi, niepokojem oraz zaburzeniami snu, u którego obserwowano również nasilone objawy opo­nowe. Na podstawie obrazu klinicznego oraz badań dodatkowych, w tym stwierdzonego rozszczepienia białkowo-komórkowego w płynie mózgowo-rdzeniowym oraz zmian w obrazie uzyskanym metodą rezonansu magnetycznego, rozpoznano zespół Guillaina-Barrégo. Rozpoznanie potwierdził wynik badania elektrofizjologicznego. Włączenie leczenia wysokimi dawkami immunoglobulin pozwoliło na stopniową poprawę stanu dziecka. Choć symetryczny niedowład wiotki oraz osłabienie lub zniesienie odruchów ścięgnisto-okostnowych stanowią wymieniane w pierwszej kolejności objawy zespołu Guillaina-Barrégo, to warto zwrócić uwagę na inne, w tym rzadziej opisywane, dolegliwości. Zwrócono również uwagę na możliwość ustalenia początkowo błędnego rozpoznania, co może opóźniać właściwe rozpoznanie, a co za tym idzie – opóźniać włączenie leczenia.

Słowa kluczowe: zespół Guillaina-Barrégo, objawy oponowe, zaburzenia snu, ból

Abstract

Guillain-Barré syndrome is the most common acquired polyneuropathy presented with acute symptoms of flaccid paresis. The paper presents the case of a 3-year-old boy with increasing paresis of lower limbs coexisting with pain, anxiety and sleep disorders, who also presented severe meningeal signs. Based on the clinical picture and additional tests including albuminocytologic dissociation in cerebrospinal fluid and changes in the magnetic resonance imaging Guillain-Barré syndrome was diagnosed. The diagnosis was confirmed by the electrophysiological test. The introduction of treatment with high doses of immunoglobulins allowed for a gradual improvement of the child’s condition. Although symmetrical flaccid paresis and decrease or absence of tendon-periosteal reflexes are the most frequently mentioned symptoms of Guillain-Barré syndrome it is worth to pay attention to the other, less frequently described manifestations. Attention was also drawn to the possibility of the incorrect initial diagnosis, which may delay the correct diagnosis and the initiation of treatment.

Key words: Guillain-Barré syndrome, meningeal signs, sleep disorders, pain

Wrodzone torbiele szyi jako jedna z przyczyn przewlekłego kaszlu w populacji pediatrycznej – opis przypadku

Congenital neck cysts as one of the causes of chronic cough in the pediatric population – case report

Anna Maciejewska, Mikołaj Łebek, Olga Michoń, Monika Wolnowska, Ada Kantczak

Przegl Pediatr 2024; 53 (4): 79-85

DOI: 10.26625/10117

Streszczenie

Do najczęstszych dolegliwości w populacji pediatrycznej należy kaszel. W większości przy­padków jest objawem infekcji dróg oddechowych, lecz występuje również w innych jed­nostkach chorobowych, co stanowi wyzwanie diagnostyczne dla lekarzy pediatrów. W artykule przedstawiono przypadek kliniczny dziecka, u którego rozpoznano torbiel skórzastą szyi jako niespecyficzną, rzadką przyczynę przewlekłego kaszlu. Przybliżono również etiopatogenezę torbieli szyi u dzieci, postępowanie diagnostyczne i lecznicze.

Słowa kluczowe: przewlekły kaszel, wrodzone torbiele szyi, torbiel skórzasta

Abstract

One of the most common complaints in the pediatric population is cough. In most cases, it is a symptom of a respiratory infection, but it also occurs in other diseases, which constitutes a diagnostic challenge for pediatricians. The article presents a clinical case of a child diagnosed with a dermoid cyst of the neck as a non-specific, rare cause of chronic cough. The etiopathogenesis, diagnostic and therapeutic procedures of neck cysts in children are also presented.

Key words: chronic cough, congenital neck cysts, dermoid cyst

Konsekwencje zdrowotne dla dzieci i młodzieży spowodowane długotrwałą izolacją społeczną w wyniku pandemii COVID-19

Health consequences for children and adolescents caused by long-term social isolation as a result of the COVID-19 pandemic

Anita Kocięba-Łaciak

Przegl Pediatr 2024; 53 (4): 86-91

DOI: 10.26625/10118

Streszczenie

Wstęp. Z powodu wymuszonej izolacji społecznej nastąpiło wiele zmian w funkcjonowaniu społeczeństwa. Realne zagrożenie koronawirusem zmniejszyło częstotliwość spotkań to­warzyskich, dotychczasową aktywność fizyczną dzieci i młodzieży oraz spowodowało de­stabilizację wypracowanych nawyków żywieniowych. Wzrost napięć w rodzinie w związku z pandemią oraz pracą i nauką zdalną utrudnił funkcjonowanie dzieci i młodzieży, często doświadczających negatywnych emocji o sporym natężeniu.

Metody. Dokonano wnikliwego przeglądu piśmiennictwa opublikowanego podczas 1. i 2. fali lockdownu spowodowanej pandemią COVID-19. Wyszukiwane hasła zostały opracowane przez autorów i wybrane z propozycji słów kluczowych. Wyszukiwanie piśmiennictwa przeprowadzono z wykorzystaniem baz czasopism: PubMed, Science Direct, PubMed Central, Web of Science oraz Google Scholar. Postępowano zgodnie z protokołem PRISMA (Preferred Reporting Items for Systematic Reviews and Metaanalyses – standardowy format raportowania przeglądów systematycznych) i zastosowano go do analizy obecnego przeglądu. Kryteria włączenia oparto na artykułach opublikowanych w języku angielskim, opisujących spostrzeżenia badaczy w zakresie zmian w żywieniu dzieci i młodzieży, ogólnej aktywności fizycznej, czasu spędzanego przed ekranem oraz zaburzeń zdrowia psychicznego podczas pandemii COVID-19.

Wynik. Pojawiające się u dzieci zachowania mające na celu obniżenie wysokiego poziomu stresu: spożywanie wysokokalorycznych przekąsek, zbyt mała aktywność fizyczna, przejadanie się czy wydłużenie czasu spędzanego przed ekranem spowodowały nadmierny przyrost masy ciała dzieci i młodzieży, spadek ogólnej wydolności fizycznej, krótkowzroczność i objawy lękowo-depresyjne.

Wnioski. Wczesna identyfikacja zmian w funkcjonowaniu dzieci i młodzieży przez specjali­stów medycyny rodzinnej jest podstawą szybkiej interwencji w celu zmniejszenia nasilenia istniejących problemów zdrowia fizycznego i psychicznego.

Słowa kluczowe: konsekwencje zdrowotne, izolacja społeczna, dzieci, COVID-19

Abstract

Introduction. In the face of forced social isolation, there have been many changes in social functioning. The real threat of coronavirus has reduced the frequency of social gatherings, the physical activity of children and adolescents, and has destabilised the developed eating habits. The increase in tensions in the family due to the pandemic as well as remote work and learning has made it difficult for children and teenagers to function, often experiencing negative emotions of considerable intensity.

Methods. An in-depth review of the literature published during the 1st and 2nd waves of lockdown caused by the COVID-19 pandemic was performed. The key search terms were developed by the authors and selected from keyword suggestions. Literature search was conducted using the journal databases: PubMed, Science Direct, PubMed Central, Web of Science and Google Scholar. The PRISMA protocol (Preferred Reporting Items for Systematic Reviews and Metaanalyses) was followed and used for the analysis of the present review. The inclusion criteria were based on articles published in English, describing the researchers’ observations on changes in children and adolescents’ nutrition, general physical activity, screen time and mental health disorders during the COVID-19 pandemic.

Results. Stress-lowering behaviours in children, such as eating high-calorie snacks, too little physical activity, overeating or increasing the time spent in front of the screen, caused excessive weight gain in children and adolescents, a decrease in overall physical fitness, myopia or anxiety-depressive symptoms.

Conclusions. Early identification of changes in the functioning of children and adolescents by family medicine specialists is crucial for rapid intervention to reduce the severity of existing physical and mental health problems.

Key words: health consequences, social isolation, children, COVID-19

Neurologia. Opracowanie odpowiedzi do pytań z Państwowego Egzaminu Specjalizacyjnego z pediatrii

Kinga Szczepaniak

Przegl Pediatr 2024; 53 (4): 92-98

DOI: 10.26625/10119

Wykaz recenzentów prac zgłoszonych do publikacji w „Przeglądzie Pediatrycznym” w 2024 r.