W numerze:

Streszczenie
Jednym z głównych czynników patogenetycznych łuszczycy są zaburzenia immunologiczne. Podkreśla się zasadniczą rolę limfocytów Th1, T17, komórek dendrytycznych oraz cytokin prozapalnych, takich jak TNF-α, IL-12 i IL-23. W ostatnich latach do leczenia łuszczycy wprowadzono leki biologiczne, których działanie polega na blokowaniu TNF- α (infliksimab, adalimumab, etanercept) oraz na blokowaniu podjednostki p40 IL-12/IL-23 (ustekinumab). Terapia biologiczna łuszczycy przynosi bardzo dobre efekty kliniczne i stanowi obecnie jeden z najbardziej obiecujących kierunków rozwoju współczesnej dermatologii.

Słowa kluczowe:
limfocyty Th, komórki dendrytyczne, TNF-α, terapia biologiczna

---

Łuszczyca paznokci 
Nail psoriasis
Iwonna Michalak, Aleksandra Kaszuba, Sebastian Uczniak, Bartosz Pawlikowski, Joanna Brocka, Marta Pastuszka

Streszczenie
Łuszczyca jest przewlekłą, nawrotową, zapalną chorobą skóry, w przebiegu której u około 50% pacjentów dochodzi do rozwoju zmian łuszczycowych w obrębie płytek paznokciowych rąk i stóp. Częstość występowania tych zmian znacznie wzrasta w przypadku łuszczycowego zapalenia stawów, co wskazuje na powiązanie paznokci z układem kostno-stawowym i podobnym mechanizmem patogenetycznym (cytokiny zapalne, urazy). Zmiany chorobowe zależą od miejsca uszkodzenia aparatu paznokciowego i mają najczęściej charakter: punkcikowatych zagłębień płytki, hiperkeratozy podpaznokciowej, onycholizy, zmiany zabarwienia i zmian krwotocznych. W przypadkach typowych nie budzą wątpliwości. W przypadkach izolowanych zmian paznokciowych należy rozpatrywać obecność innych chorób, zwłaszcza grzybicy paznokci.
Zmiany paznokciowe mają przewlekły charakter, doprowadzają do zmiany wyglądu i zniszczenia płytek paznokciowych, niekiedy towarzyszy im bolesność. Objawy te stanowią nie tylko poważny problem terapeutyczny, ale także ogromny, szczególnie dla chorych, problem natury estetycznej, wpływający niekorzystnie na jakość życia pacjentów z łuszczycą.
Ze względu na wieloczynnikową patogenezę, przewlekły charakter zmian i znaczną oporność na leczenie, postępowanie terapeutyczne jest bardzo trudne, a efekty leczenia nie zawsze zadowalające. Stosowane skojarzone metody leczenia, wprowadzenie leków biologicznych stwarza nowe możliwości w postępowaniu w przypadku tych uciążliwych zmian chorobowych.

Słowa kluczowe:
łuszczyca paznokci, patogeneza, objawy kliniczne, leczenie miejscowe i ogólne

---

Łupież skóry głowy jako objaw w wybranych dermatozach 
Pityriasis capitis as the clinical symptoms of some dermatoses
Zygmunt Adamski, Wojciech Adamski

Streszczenie
Omówiono objawy kliniczne zmian skórnych występujących na głowie owłosionej, którym towarzyszy obfite złuszczanie naskórka. Przedstawiono cechy charakterystyczne łupieżu łojotokowego suchego i tłustego, łupieżu azbestowego, łuszczycy, parakeratozy łuszczycowej, oraz zmian łupieżowatych występujących w postaciach łupieżowatej i beztarczkowej grzybicy woszczynowej, postaci łupieżowatej grzybicy powierzchownej głowy owłosionej oraz grzybicy drobnozarodnikowej głowy owłosionej.

Słowa kluczowe:
łupież łojotokowy zwykły (suchy) i tłusty, łupież azbestowy, łuszczyca głowy owłosionej, parakeratoza łuszczycowa, postać łupieżowata i beztarczkowa grzybicy woszczynowej

---

Owrzodzenia w obrębie jamy ustnej: aspekty kliniczne. Wskazówki dla dermatologów. Część II. Zmiany przewlekłe 

Oral ulcers: clinical aspects. A tool for dermatologists. Part II. Chronic ulcers
M. Muñoz-Corcuera, G. Esparza-Gómez, M.A. González-Moles, A. Bascones-Martínez

Streszczenie
Owrzodzenia w obrębie jamy ustnej są z reguły bolesnymi zmianami powstającymi na skutek różnorodnych procesów toczących się w tej lokalizacji. Opierając się na ich obrazie klinicznym oraz progresji zmian można je podzielić na ostre i przewlekłe. Ostre owrzodzenia w obrębie jamy ustnej mogą rozwijać się w wyniku urazów, towarzyszyć takim procesom chorobowym jak: nawracające aftowe zapalenie jamy ustnej (recurrent aphthous stomatitis – RAS), zespół Behçeta, zakażenia bakteryjne i wirusowe, reakcje alergiczne, czy też być skutkiem działań niepożądanych po niektórych lekach. Przewlekłe owrzodzenia mogą z kolei rozwijać się w przebiegu liszaja płaskiego, pęcherzycy zwykłej, pemfigoidu błon śluzowych, tocznia rumieniowatego układowego, grzybicy, niektórych infekcji bakteryjnych oraz chorób pasożytniczych. Właściwe przeprowadzenie diagnostyki różnicowej, z uwzględnieniem wszystkich przyczyn powstawania owrzodzeń w obrębie jamy ustnej, jest podstawą włączenia odpowiedniego leczenia. W drugiej, ostatniej części artykułu dokonano przeglądu przyczyn zmian w jamie ustnej o charakterze przewlekłym.

KOMENTARZ: dr hab. n. med. Bożena Dziankowska¬ Bartkowiak  

---

Guzy dziąseł mnemotechnicznie określane jako „4P” 
Mnemotechnical tumors of gingiva is called as „4P”
Piotr Brzeziński, Terry Farquhar

Streszczenie
Nadziąślaki (ziarniniaki) są najczęściej spotykanymi guzami dziąsłowymi. Mnemotechnicznie wyróżniono 4 guzy określane jako „4P” (ziarniniak naczyniowy, nadziąślak olbrzymiokomórkowy, nadziąślak włóknisty, ropień dziąsła). Nadal nie wiadomo, jakie czynniki decydują o ich powstawaniu, szybkości wzrostu i skłonności do nawrotów. Czy odgrywają tu rolę: typ urazu, rodzaj zapalenia, nawyki higieniczne i żywieniowe, używki, leki, stan hormonalny, wydolność układu odpornościowego? Na ogół pojawiają się pojedynczo. Najczęściej stwierdza się je w miejscach narażonych na urazy. W pracy przedstawiono obraz kliniczny i leczenie nadziąślaków. Ziarniniak ropo- lub naczyniotwórczy jest guzkiem uszypułowanym albo osadzonym na szerokiej podstawie, co jest jego charakterystyczną cechą. Ziarniniak olbrzymiokomórkowy to guz o procesie odczynowo-naprawczym kości. Peripheral fibroma jest następstwem włóknienia odczynowego, prawdopodobnie dziąsłowym odpowiednikiem pourazowego fibroma z zagryzienia. Kieszonki dziąsłowe lub okołozębowe mogą ulec zakażeniu bakteryjnemu, można mieć wówczas do czynienia z ropniem dziąsła. Leczenie zmian polega na ich wycięciu z równoczesną eliminacją czynników przyczynowych.

Słowa kluczowe:
ziarniniak naczyniowy, nadziąślak olbrzymiokomórkowy, nadziąślak włóknisty, ropień dziąsła

---

Dziobata keratoliza – road rash and rotten odor 
Pitted keratolysis – road rash and rotten odor
Piotr Brzeziński

Streszczenie
Dziobata keratoliza jest nabytą przewlekłą niezakaźną powierzchowną chorobą skóry ograniczoną do skóry i charakteryzuje się wieloogniskowymi dołkowatymi zagłębieniami w warstwie rogowej. Rzadko może występować również na dłoniach. Jest to bakteryjna infekcja skóry wywołana przez Corynebacterium. Nadpotliwość i nieprzyjemny zapach stóp to cechy towarzyszące tej chorobie.
NA TERAPIĘ ZMIAN SKÓRNYCH SKŁADA SIĘ LECZENIE WYSTĘPUJĄCEJ NADPOTLIWOŚCI ORAZ STOSOWANIE MIEJSCOWYCH ROZTWORÓW I MAŚCI: KLINDAMYCYNA, KWAS FUSYDOWY, ERYTROMYCYNA.

Słowa kluczowe:
dziobata keratoliza, Corynebacterium

---

Czołowe łysienie włókniejące – opis przypadku 
Frontal fibrosing alopecia – case report
Katarzyna Kondras, Anastazy Omulecki

Streszczenie
Czołowe łysienie włókniejące (frontal fibrosing alopecia – FFA) jest rzadką odmianą trwałego łysienia, spotykaną prawie wyłącznie u kobiet po menopauzie. W niniejszej pracy opisano 60- letnią chorą z trwającą od 5 lat utratą włosów w części czołowej. Skóra łysiny była blada, lekko zanikowa, z zatarciem ujść mieszków włosowych. Ponadto stwierdzono drobne bliznowate ogniska wyłysienia typu lichen planopilaris wśród włosów ciemienia. Może to być potwierdzeniem domniemanego związku FFA z lichen planopilaris. W pracy przedstawiono też różnicowanie i leczenie opisywanej jednostki chorobowej.

Słowa kluczowe:
łysienie, czołowe łysienie włókniejące, leczenie

---

Melanoza nerwowo-skórna u 9-letniej dziewczynki. Opis przypadku 
Neuro-cutaneous melanosis. A case report of 9-year-old girl
Anna Brucka¬ Stempkowska, Jacek Dąbkowski

Streszczenie
Melanoza nerwowo-skórna jest bardzo rzadką chorobą o nieznanym sposobie dziedziczenia. Stanowi rodzaj wrodzonej dysplazji komórek grzebienia nerwowego, a zaburzona migracja komórek wytwarzających melaninę jest prawdopodobnym powodem jej rozwoju.
Aktualne kryteria diagnostyczne melanozy nerwowo-skórnej obejmują obecność olbrzymiego znamienia wrodzonego (o średnicy powyżej 20 cm u osoby dorosłej lub powyżej 6- 9 cm u noworodków i niemowląt) lub licznych, mniejszych znamion melanocytowych z współwystępującymi patologicznymi złogami melaniny albo już rozwiniętym czerniakiem w ośrodkowym układzie nerwowym (OUN).
W obrazie klinicznym oprócz rozległych zmian skórnych mogą występować objawy, które świadczą o zajęciu OUN: wodogłowie, zespół wzmożonego ciśnienia śródczaszkowego, aseptyczne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, afazja, niedowład połowiczy, napady padaczkowe, objawy psychiczne.
W pracy przedstawiono przypadek 9- letniej dziewczynki z rozległym wrodzonym znamieniem barwnikowym okolicy szyjno¬ piersiowo-lędźwiowej oraz licznymi, mniejszymi znamionami rozsianymi na skórze całego ciała. U pacjentki w 3. miesiącu życia wystąpiły objawy wodogłowia, które leczono przy pomocy wszczepienia zastawki komorowo¬ otrzewnowej. U chorej postawiono rozpoznanie melanozy nerwowo-skórnej. Obecnie pacjentka jest w stanie dobrym, a badania EEG, TK i MRI głowy nie wykazały odchyleń od stanu prawidłowego.

Słowa kluczowe:
melanoza nerwowo-skórna, olbrzymie znamię wrodzone melanocytowe, wodogłowie, czerniak złośliwy, badanie dermatoskopowe

---

Dermatologia dziecięca – pytania i odpowiedzi
Mirosława Kuchciak Brancewicz

Streszczenie
Uogólniona łuszczyca krostkowa jest formą łuszczycy charakteryzującą się szczególną intensywnością. Występuje sporadycznie u dzieci. Ze względu na ogólny zły stan dziecka i szeroki obszar objęty chorobą oraz często towarzyszące infekcje, pacjenci najczęściej wymagają hospitalizacji i leczenia ogólnego. Lek zalecany w leczeniu łuszczycy krostkowej u dzieci to Acytretyna (Neotigason).
Ospa wietrzna jest chorobą wieku dziecięcego o etiologii wirusowej. Obok znanych postaci, występują inne, nietypowe, które czasem przysparzają trudności diagnostycznych. Swędzenie i drapanie towarzyszące zmianom skórnym może prowadzić do infekcji bakteryjnych, więc w trakcie leczenia zaleca się stosowanie leków o działaniu osuszającym, ściągającym i przeciwzapalnym.
Borelioza jest najczęstszą chorobą przenoszoną przez kleszcze w Polsce. Nie każde ugryzienie kleszcza prowadzi do tej choroby. Po ugryzieniu, dana osoba może zaobserwować u siebie – niespecyficzne objawy spowodowane przez reakcję alergiczną na składniki śliny kleszcza lub zakażenia wywołanego przez bakterie biernie przekazywane przez kleszcza
– typowe zmiany skórne, takie jak te występujące wśród dzieci: rumień wędrujący i pseudochłoniak. Typowy rumień wędrujący jest uważany za objaw patognomoniczny boreliozy. Nie ma potrzeby badań serologicznych. W przypadku pseudochłoniaka boreliozowego potrzebne są badania histopatologiczne i serologiczne. Leczenie w obu przypadkach boreliozy wśród dzieci jest takie samo.
W ostatnich latach liczba wycieczek do regionów o zwiększonej intensywności ekspozycji na światło słoneczne znacznie wzrosła. Promieniowanie słoneczne, obok wielu pozytywnych skutków, powoduje również szereg negatywnych, związanych głównie z promieniowaniem UV. Najlepszą metodą zapobiegania będzie zmiana wzorców zachowań i niewystawianie się na działanie promieni słonecznych podczas szczytu ich aktywności. Jednak w związku z trudnościami w egzekwowaniu tzw. „zdrowego rozsądku”, do zadań dermatologów należy wyjaśnianie skutków ubocznych ekspozycji słonecznej i co najmniej ostrzeganie przed skutkami oparzeń.

Słowa kluczowe:
łuszczyca krostkowa, Neotigason, ospa wietrzna, borelioza, rumień  wędrujący