Wygląd zewnętrzny staje się obecnie coraz bardziej istotny w społeczeństwie. Stan włosów wpływa na poczucie własnej wartości oraz na ocenę atrakcyjności. Włosy głowy mają duże znaczenie psychospołeczne jako naturalna ozdoba, szczególnie u kobiet, dlatego też wymagają specjalnej troski. Łysienie powstaje wskutek zachwiania równowagi pomiędzy utratą włosów a ich odrostem. Problemy trychologiczne dla wielu osób mogą być przeszkodą w kształtowaniu pozytywnego wizerunku, dlatego łysienie bywa silnym przeżyciem emocjonalnym. Może powodować lęk, depresję, gorszą ocenę własnego wyglądu, a w całokształcie niską samoocenę.

W pracy przedstawiono najczęstsze choroby włosów, a przede wszystkim ich leczenie. Pojawienie się symptomów w obrębie włosów bądź sąsiadującej skóry głowy zobowiązuje każdego lekarza, a zwłaszcza dermatologa, do dokładnej oceny całego ciała z wnikliwym badaniem płytek paznokciowych i błon śluzowych, może to być początek poważnego schorzenia dermatologicznego lub ogólnoustrojowego. Leczeniem chorób włosów powinien zająć się dermatolog z możliwością konsultacji endokrynologicznej czy ginekologicznej.

Słowa kluczowe: problemy trychologiczne, terapia, patogeneza

 

Abstract
External appearance is now becoming increasingly important in society. Condition of our hair affects self-esteem and attractiveness. Hair is of great psychosocial importance as a natural decoration, especially for women, and therefore requires special care. Baldness is caused by the imbalance between hair loss and hair growth. For many people trichological problems can be an obstacle in shaping their image and therefore, alopecia can be a strong emotional experience. It can cause anxiety, depression, worse self-evaluation of our own looks and low self-esteem in general.
This paper presents the most common hair diseases and, particularly, hair therapy. The occurrence of symptoms within the hair or the adjacent scalp obliges every physician and, especially, a dermatologist to thoroughly evaluate the entire body with a thorough examination of the nail plates and mucous membranes. This may be the beginning of a serious dermatological or systemic disease. Hair diseases should be treated by a dermatologist with the possible endocrinological or gynaecological consultation.
Key words: trichological problems, therapy, pathogenesis

Self-injuries of the skin – still a contemporary problem
Aleksandra Kuźniak, Anna Słomiak-Wąsik, Zygmunt Adamski, Dorota Jenerowicz

Streszczenie
Samookaleczenia (samouszkodzenia skóry, dermatitis artefacta, DA) pomimo coraz częstszego występowania w populacji są zjawiskiem trudnym do jednoznacznego sklasyfikowania. Obecnie zaliczane są do grupy psychodermatoz. Celem publikacji jest przedstawienie problemu samookaleczania oraz czynników ryzyka w patomechanizmie powstawania tego typu zmian skórnych, a także podkreślenie roli dermatologa w ich rozpoznawaniu.
W DA zwraca uwagę różnorodność występujących zmian skórnych, co może utrudniać postawienie diagnozy. Podkreślić należy jednak rolę prawidłowo zebranego wywiadu. Samouszkodzenia mogą być między innymi regulatorem napięcia i lęku, formą radzenia sobie z gniewem, z przeżytą traumą, lub formą karania własnej osoby. Samouszkodzenie skóry stwarza problem diagnostyczny i leczniczy oraz wymagający współpracy lekarzy różnych specjalności, zwłaszcza dermatologów i psychiatrów.

Słowa kluczowe: psychodermatoza, zaburzenia obsesyjno-kompulsywne, blizny

 

Abstract
Self-injuries (dermatitis artefacta, DA) amount increases among population, however they are still difficult to classify clearly. Currently they are considered as psychodermatosis. The aim of these paper is to present the problem of self-mutilation, the patomechanism of skin lesions and the role of dermatologist in diagnostic and therapeutic process.
Heterogeneity of DA skin lesions makes the diagnosis more difficult, but the role of the medical interview should be emphasized. Self-harming could be manifestation of variety of psychological problems - stress, anger, trauma or even self-punishment.
To summarize: self-injury of the skin challenges both diagnostic and therapeutic process and requires interspeciality cooperation especially between dermatologists and psychiatrists.
Key words: psychodermatosis, obsessive-compulsive disorder, scars
 

Psoriasis and co-morbidities. Part 1. Systemic inflammatory diseases
Franciszek Seneczko

Streszczenie
Dane eksperymentalne wskazują, że charakterystyczne dla łuszczycy przewlekłe zapalenie skóry jest częścią zaburzenia ogólnoustrojowego, które oddziałuje na różne szlaki metaboliczne i skutkuje zapaleniem w innych tkankach, wyznaczając wieloukładowy charakter choroby. Uważa się, że u 73% chorych z łuszczycą współwystępuje co najmniej jedna choroba oddzielna; w szczególności – głównie u chorych z ciężkimi postaciami łuszczycy – znacząco częściej współwystępują ogólnoustrojowe choroby zapalne, wchodzące w skład zespołu metabolicznego oraz chorób sercowo-naczyniowych.

Słowa kluczowe: łuszczyca, choroby sercowo-naczyniowe, choroby kardiometaboliczne, zespół metaboliczny, współzachorowalność

 

Abstract
Experimental data indicate that chronic dermatitis characteristic of psoriasis is part of a systemic disorder that affects various metabolic pathways and results in inflammation in other tissues, determining the multi-system nature of the disease. It is thought that 73% of patients with psoriasis have at least one separate disease, in particular – especially in patients with severe forms of psoriasis – systemic inflammatory diseases that are part of the metabolic syndrome and cardiovascular diseases are more often associated with them.
Key words: psoriasis, cardiovascular disease, cardiometabolic disease, metabolic syndrome, co-morbidities 
 

The importance of tar in dermatology
Waldemar Placek

Streszczenie
Dziegcie należą do grupy substancji historycznie otrzymywanych w wyniku suchej destylacji kory brzozowej, rzadziej bukowej. Obecnie dziegcie obejmują również produkty wytwarzane z żywicznego drzewa sosny, a także proderminę uzyskiwaną jako smołę pogazową z węgla kamiennego. Pod względem chemicznym dziegcie to mieszanina związków fenolowych, naftenów, antracenów, parafin lekkich i ksylenoli. Dziegcie mają postać gęstej mazi o ciemnobrunatnej barwie, rozpuszczalnej w eterze, nafcie, chloroformach i olejach. Częściowo rozpuszczają się w spirytusie. Prodermina węglowa ma działanie przeciwzapalne, przeciwbakteryjne i przeciwświądowe. Na początku leczenia proderminą obserwuje się hiperplazję skóry. Dalsze stosowanie proderminy węglowej ma działanie cytostatyczne, które powoduje ścieńczenie naskórka. Po zastosowaniu smoły węglowej zachodzą zmiany w rodzajach keratyn – normalizacji ulega ilość keratyn 1 i 10, natomiast obniża się ilość keratyn 6 i 16. Prodermina ma również działanie fotodynamiczne, które sprawia, że skóra jest bardziej wrażliwa na światło UV. Wskazaniem do stosowania dziegci jest łuszczyca, atopowe zapalenie skóry (AZS), wyprysk. Ze względu na działanie przeciwświądowe i przeciwzapalne produkty zawierające proderminę są również stosowane w leczeniu krostkowicy dłoniowo-podeszwowej i świerzbiączki ograniczonej. W przypadkach opornych na gotowe leki przeciwświerzbowe stosuje się w szpitalu trzydniową (weekendową) kurację maścią Wilkinsona, zawierającą oryginalnie dziegieć węglowy, a obecnie sosnowy. Działanie kancerogenne dziegci jako leków nie zostało udowodnione.
Słowa kluczowe: dziegcie, mechanizm działania, wskazania, kancerogeneza, receptura

 

Abstract
Tar belongs to the group of substances historically obtained as a result of dry distillation of birch bark, less often beech. Nowadays, tar also includes products made from resinous pine wood, as well as coal tar obtained from coal. Chemically, tar is a mixture of phenolic compounds, naphthenes, anthracenes, light paraffins and xylenols. Tar is a thick, dark brown slime that is soluble in ether, kerosene, chloroform and oils. They partially dissolve in spirit. Coal tar has anti-inflammatory, antibacterial and antipruritic properties. Skin hyperplasia is observed at the beginning of coll tar treatment. The continued use of coal tar has a cytostatic effect which causes thinning of the epidermis. After the use of coal tar, changes in the types of keratins occur – the amount of keratins 1 and 10 is normalized, while the amount of keratins 6 and 16 is reduced. Tar has also a photodynamic effect, which makes the skin more sensitive to UV light. An indication for using tar is psoriasis, atopic dermatitis (AD), eczema. Due to their antipruritic and anti-inflammatory effects, prodermin-containing products are also used in the treatment of palmo-plantar pustulosis and localized scabies. In cases resistant to ready-made anti-scabies drugs, a three-day (weekend) treatment with Wilkinson's ointment originally containing coal tar, now pine, is used in the hospital. The carcinogenic effect of tar as a drug has not been proven.
Key words: tar, mechanism of action, indications, carcinogenesis, prescription

 

The use of a combination of calcipotriol and betamethasone dipropionate ointment in the topical treatment of psoriasis
Aleksandra Lesiak, Justyna Ceryn, Magdalena Ciążyńska

Streszczenie
Preparaty złożone zawierające dipropionian betametazonu (betametazon) z kalcypotriolem są powszechnie zalecenie przez Polskie Towarzystwo Dermatologiczne w leczeniu postaci łuszczycy o niewielkim nasileniu oraz jako terapia dodatkowa w leczeniu zmian resztkowych po leczeniu systemowym. Preparaty te ze względu na synergizm działania substancji aktywnych, wysoką i szybką skuteczność oraz małe ryzyko podrażnień są preferowaną opcją leczenia zarówno przez lekarzy, jak i pacjentów. Przyjazny schemat dawkowania w postaci pojedynczej aplikacji zaledwie raz dziennie sprawia, że chorzy chętniej stosują się do zaleceń lekarskich. Według dostępnych danych literaturowych, preparaty złożone zawierające betametazon z kalcypotriolem stanowią aktualnie najskuteczniejszą opcję leczenia miejscowego łuszczycy. Maść jest pierwszą forma preparatu złożonego zawierającego betametazon z pochodną witaminy D, której skuteczność i bezpieczeństwo zostały poddane tak licznym badaniom klinicznym z randomizacją. Oprócz charakterystycznych właściwości zapewniających szybką penetrację i absorbcję substancji aktywnych, maść wykazuje silne działanie natłuszczające, co stanowi dodatkowy benefit dla pacjentów z łuszczycą, których skóra jest często przesuszona i wymaga intensywnej pielęgnacji. W pracy przedstawiono analizę danych, uzasadniających zastosowanie preparatów złożonych w formie maści jako leków pierwszego wyboru w terapii łuszczycy.

Słowa kluczowe: łuszczyca, terapia miejscowa, glikokostykosteroidy, analogi witaminy D

 

Abstract
Combined medications containing betamethasone dipropionate (betamethasone) with calcipotriol are commonly recommended by the Polish Dermatological Society in the treatment of mild psoriasis and as an additional therapy in the treatment of residual lesions after systemic treatment. These preparations, due to the synergism of active substances, their high and quick effectiveness and low risk of irritation, are the preferred treatment option by both doctors and patients. The friendly dosage regimen in the form of a single application only once a day makes patients more willing to follow medical recommendations. According to the available literature data, combination preparations containing betamethasone with calcipotriol are currently the most effective topical treatment option for psoriasis. The ointment is the first form of a combination preparation containing betamethasone with a vitamin D derivative, the effectiveness and safety of which has been subjected to numerous randomized clinical trials. In addition to the properties ensuring rapid penetration and absorption of active substances, the ointment has a strong lubricating effect, which is an additional benefit for patients with psoriasis, whose skin is often dry and requires intensive care. The paper presents an analysis of the data justifying the use of combined ointment preparations as first-line drugs in the treatment of psoriasis.
Keywords: psoriasis, topical therapy, glucocorticosteroids, vitamin D analogues

Morbihan's disease. Chronic persistent erythema and edema of the face therapeutic possibilities
Jagoda Stroynowska-Kosik, Ewelina Biało-Wójcicka

Streszczenie
Obrzęk lity twarzy, znany także jako choroba Morbihana, to rzadka, przewlekła, zapalna choroba skóry i tkanki podskórnej. Schorzenie objawia się występowaniem w obrębie twarzy, głównie jej środkowej części, niebolesnego, symetrycznego, twardego obrzęku, któremu może towarzyszyć rumień. Diagnostyka polega na wykluczeniu innych chorób o podobnej manifestacji klinicznej. Etiologia choroby nie jest w pełni znana. Jedna z hipotez zakłada, że choroba Morbihana jest skutkiem zaburzeń w drobnych naczyniach limfatycznych, które wtórnie prowadzą do stanu zapalnego tkanki podskórnej, włóknienia i obrzęku. Pod uwagę bierze się również podłoże genetyczne. Do tej pory nie ma zgodności co do tego, czy schorzenie to uznać za powikłanie trądziku różowatego lub trądziku zwykłego, czy też wyodrębnić je jako osobną jednostkę chorobową. Obecnie brakuje wytycznych dotyczących leczenia choroby Morbihana, a opcje terapeutyczne są ograniczone. Choroba często bywa oporna na zastosowane terapie. Leczenie jest trudne ze względu na niejasną etiologię oraz częstą oporność choroby na zastosowaną terapię. W artykule przedstawiono przypadek 18-letniego pacjenta, u którego rozpoznano obrzęk lity twarzy. W leczeniu zastosowano ogólnie izotretynoinę w połączeniu z ketotifenem, obserwując stopniową poprawę stanu miejscowego

Słowa kluczowe: choroba Morbihana, trądzik, trądzik różowaty, izotretinoina, ketotifen

 

Abstract
Chronic persistent erythema and edema of the face, also known as Morbihan's disease, is a rare, chronic, inflammatory disease of the skin and the subcutaneous tissue. The disease is manifested by painless, symmetrical, hard swelling of the face, mainly its middle part, which may be accompanied by erythema. Diagnostics consists in excluding other diseases with a similar clinical manifestation. The etiology of the disease is not fully known. One hypothesis is that Morbihan's disease is the result of disturbances in the small lymphatic vessels that secondary to inflammation of the subcutaneous tissue, fibrosis and edema. The genetic background is also taken into account. So far, there is no agreement as to whether this disease should be considered a complication of rosacea or acne vulgaris, or whether it should be distinguished as a separate disease entity. Currently, there are no guidelines for the treatment of Morbihan's disease, and treatment options are limited. The disease is often resistant to the applied therapies. Treatment is difficult due to the unclear etiology and the frequent resistance of the disease to the applied therapy. The article presents a case of an 18-year-old patient diagnosed with solid swelling of the face. The treatment was generally isotretinoin in combination with ketotifen, with gradual improvement in the local condition.
Key words: Morbihan’s disease, acne, rosacea, isotretinoin, ketotifen

The role of emollients in daily skin care in patients with eczema
Aleksandra Lesiak, Magdalena Ciążyńska

Streszczenie
Atopowe zapalenie skóry (AZS) jest przewlekłą, nawrotową, zapalną chorobą, występującą głównie u dzieci. Pacjenci z AZS często skarżą się na obecność charakterystycznych zmian skórnych z towarzyszącą suchością skóry i intensywnym świądem. Zmiany te spowodowane są, między innymi, nieprawidłową funkcją keratynocytów, prowadzącą do uszkodzenia fizjologicznej bariery naskórkowej, co potęgowane jest przez stan zapalny toczący się w skórze pacjentów cierpiących na AZS.
Emolienty są zasadniczym elementem zarówno miejscowej, jak i systemowej terapii atopowego zapalenia skóry. Ich działanie polega głównie na przywróceniu odpowiedniej funkcji bariery skórno-naskórkowej poprzez dostarczenie składników lipidowych i białkowych, których brakuje w zmienionej chorobowo skórze. Ponadto wiążą i utrzymują wodę w obrębie warstwy rogowej naskórka, co skutecznie redukuje objawy suchości skóry pacjentów. Wysublimowany skład dostępnych na rynku dermokosmetyków sprawia, że preparaty te dodatkowo niwelują świąd i redukują intensywność stanów zapalnych w postaci zaczerwienienia i podrażnienia skóry. 

Słowa kluczowe: emolienty, AZS, dermokosmetyki

 

Abstract
Atopic dermatitis (AD) is a chronic, recurrent, inflammatory disease that mainly affects children. Patients with AD often complain of the presence of characteristic skin lesions accompanied by dry skin and intense itching. These changes are caused, by the abnormal function of keratinocytes leading to damage to the physiological epidermal barrier, which is exacerbated by the inflammation in the skin of patients suffering from AD.
Emollients are an essential component of both topical and systemic therapy for atopic dermatitis. Their action is mainly based on restoring the proper function of the skin-epidermal barrier by providing lipid and protein components that are missing in the affected skin. In addition, they bind and maintain water within the stratum corneum, which effectively reduces the symptoms of dry skin in patients. Due to the sublime composition of dermocosmetics available on the market, these preparations additionally reduce itching and the intensity of inflammation in the form of redness and skin irritation.
Key words: emollients, AD, dermocosmetics

Primary angiosarcoma of the head and face with lung metastases in an 83-year-old man. Case report
Ewa Alska, Katarzyna Napiórkowska-Baran, Tomasz Rosada

Streszczenie
Guzy naczyniowe należą do najrzadszych nowotworów dotykających populację osób dorosłych. Ich niejasny obraz kliniczny powoduje trudności w ustaleniu odpowiedniego rozpoznania. Opóźnienie rozpoznania oznacza niekorzystne rokowanie dla pacjenta. Opisany przez nas przypadek to dobry przykład serii omyłek prowadzących do złego zakończenia historii.

Słowa kluczowe: guzy naczyniowe, angiosarcoma, WISN

 

Abstract
Vascular tumors are one of the rarest cancers in the adult population. Their unclear clinical picture causes difficulties in making an appropriate diagnosis. A delay in diagnosis is an unfavorable prognosis for the patient. Described case is a good example of a series of mistakes that lead to a bad ending to a story.
Key words: vascular tumors, angiosarcoma, WISN

 

Mirosława Kuchciak-Brancewicz

 

Streszczenie
Torbiel naskórkowa jest łagodnym guzem skóry rzadko spotykanym w okresie dzieciństwa. Zwykle powstaje spontanicznie. Najczęściej lokalizuje się na twarzy. Dla pozbycia się zmiany na stałe potrzebne jest usunięcie zawartości torbieli wraz z jej wyściółką.
W miejscu ukąszenia przez kleszcza może rozwinąć się odczyn na składniki wydzielane w ślinie kleszcza albo rumień wędrujący. Różnicowanie jest istotnym dla ustalenia właściwego rozpoznania i leczenia.
Pokrzywka barwnikowa jest najbardziej rozpowszechnioną postacią mastocytozy skórnej. Najczęściej ujawnia się u niemowląt około 6. miesiąca życia. Może występować na powierzchni całego ciała w sposób losowy. W przypadku wykwitów drobnogrudkowych można ją pomylić z odczynami na ukąszenie owadów.
Potówki to zmiany, które powstają w następstwie wzmożonego pocenia przy jednoczesnym zmniejszeniu lub utrudnieniu odpływu potu. Czynnikiem sprzyjającym jest długotrwała okluzja. W leczeniu zaleca się środki o działaniu ściągającym, zakwaszającym, nieraz przeciwzapalnym, nieraz przeciwbakteryjnym. Zaleca się także unikanie czynników wywołujących.
Trądzik pospolity jest powszechnym schorzeniem skóry. Zwykle zajmuje twarz i klatkę piersiową. Niejednokrotnie zmiany rozwijają się w uchu zewnętrznym. Najczęściej występuje w odmianie zaskórnikowej i grudkowo-krostkowej, rzadziej jako trądzik skupiony. Zawsze wymaga odpowiedniego leczenia.
Słowa kluczowe: dzieci, torbiel naskórkowa, rumień wędrujący, odczyn po ukąszeniu przez owady, pokrzywka barwnikowa, potówki, trądzik

Abstract
An epidermal cyst is a benign skin tumor that is rare in childhood. It usually arises spontaneously. Most often it is located on the face. In order to get rid of the lesion permanently, it is necessary to remove the contents of the cyst with its lining. At the site of a tick bite, a reaction to components secreted in the tick’s saliva or migratory erythema may develop. Differentiation is essential for proper diagnosis and treatment.
Pigmented urticaria is the most common form of cutaneous mastocytosis. It most often appears in infants around 6 months of age. It can appear on the surface of the entire body at random. In the case of fine-lumped eruptions, it can be mistaken for insect bite reactions.
Prickly heat is changes that arise as a result of increased sweating while reducing or obstructing sweat outflow. Prolonged occlusion is a contributing factor. The treatment recommends astringent, acidifying and sometimes anti-infl ammatory and sometimes antibacterial agents. It is also recommended to avoid triggering factors.
Acne vulgaris is a common skin condition. Usually it affects the face and chest. More than once changes develop in the outer ear. Most often it occurs in the blackhead and maculopapular forms, less often as concentrated acne. It always requires proper treatment.
Key words: children, epidermal cyst, erythema migrans, reaction after insect bites, pigmented urticaria, heat rash, acne

 

Aktualności naukowe
Paulina Szczepanik-Kułak

Odpowiedzialność lekarza i lekarza dentysty za błędy w sztuce lekarskiej
Paweł Chalecki